System wsparcia w pomocy społecznej

Pomoc społeczna w Polsce jest skierowana do osób w trudnej sytuacji życiowej oraz finansowej. Aby móc korzystać z takiej pomocy, trzeba spełniać jeden z warunków:

• posiadać obywatelstwo polskie,
• w przypadku cudzoziemców – posiadać miejsce zamieszkania i przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W sytuacji osób w kryzysie bezdomności pomoc społeczną będzie zawsze świadczyć pracownik tego Ośrodka Pomocy Społecznej, gdzie aktualnie przebywa ta osoba.

Aby móc skorzystać ze wsparcia pomocy społecznej, nie trzeba być zameldowanym na terenie danej miejscowości, gdzie znajduje się OPS, wystarczy tam zamieszkiwać.

Praca socjalna

Praca socjalna jest jedną z podstawowych form pomocy udzielanej każdemu klientowi (czyli osobie potrzebującej, która zgłasza się do OPS). Jest ona określana jako pomoc klientowi oraz jego rodzinie, która ma na celu „wzmacnianie lub odzyskanie zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi”.

Każdy, kto potrzebuje pomocy ze względu na swoją sytuację, może się zwrócić do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania Ośrodka Pomocy Społecznej. Takie ośrodki znajdują się w każdej gminie w Polsce.

Ważne – pomoc nie jest udzielana jedynie osobom, których dochód jest niski. Osobom, które doświadczają przemocy lub sytuacji kryzysowej otrzymują wsparcie bez względu na kryterium finansowe.

Formy pracy socjalnej

Pomoc w ramach pracy socjalnej, obejmuje:

• wsparcie finansowe dla osób, które nie przekraczają kryterium dochodowego,
• wsparcie finansowe dla osób przekraczających kryterium np. z powodu zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, tj. pożaru domu,
• wsparcie specjalistyczne (psychologiczne, terapeutyczne oraz w formie interwencji kryzysowej),
• pracę na rzecz osób bezdomnych, w tym zapewnienie miejsca w schronisku oraz zapewnienie posiłku, pomoc osobom bezrobotnym w poszukiwaniu pracy lub stworzeniu CV, pomoc udzielana dzieciom w formie posiłku w szkole lub stypendium szkolnego, objęcie osoby ubezpieczeniem zdrowotnym, w sytuacji gdy osoba w nagłym stanie trafia do szpitala, a nie posiada prawa do świadczeń opieki zdrowotnej.

Praca socjalna na rzecz klienta, to m.in.:

• Pomoc w wyrobieniu dowodu osobistego czy wypełnieniu innych wniosków. Pracownik socjalny pomaga klientowi między innymi w złożeniu wniosku o uzyskanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Także pomaga w załatwianiu spraw urzędowych, kiedy klient nie jest w stanie samodzielnie sobie z tym poradzić. Pracownik socjalny lub asystent rodziny może również towarzyszyć klientowi w urzędzie czy placówce ochrony zdrowia.
• Pomoc w poszukiwaniu pracy. Pomoc w tym zakresie to skierowanie klienta do Urzędu Pracy oraz podpisanie z nim kontraktu socjalnego. Kontrakt socjalny jest narzędziem, które ma na celu aktywizację zawodową, uzyskanie dostępu do długoterminowej pomocy z OPS oraz zapewnienie darmowych przejazdów komunikacją miejską w celu poszukiwania pracy.
• Pomoc w podjęciu leczenia odwykowego i terapii poprzez kontakt z instytucjami na terenie danej gminy lub miasta. Często zdarza się, że w OPs-ie pracuje również terapeuta uzależnień. W sytuacji, gdy pracownicy ośrodka widzą, że osoba uzależniona nie radzi sobie z problemem, mają również prawo wystąpić z wnioskiem do sądu o leczenie osoby bez jej zgody.
• Pomoc osobom w kryzysie ubóstwa i/lub bezdomności. Pracownicy socjalni udzielają informacji oraz porad w zakresie możliwości uzyskania wsparcia osobom w kryzysie bezdomności oraz ubóstwa. Informują, gdzie znajdują się i w jaki sposób działają jadłodajnie, noclegownie, ogrzewalnie. Ponadto pracownicy socjalni mogą wydawać tzw. skierowania do Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej po tzw. pomoc żywnościową.
• Pracownicy jednostek pomocy społecznej współpracują w ramach interwencji z Ośrodkami Interwencji Kryzysowej czy Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie. Dodatkowo w każdym ośrodku można uzyskać informacje na temat bezpłatnego poradnictwa prawnego.
• Pomoc OPS-ów obejmuje także osoby samotne i wymagające pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Pracownicy socjalni pomagają także osobom wymagającym całodobowej opieki i wsparcia poprzez skierowanie ich do domu pomocy społecznej.
• Rodziny osób z zaburzeniami psychiatrycznymi mogą zwrócić się o pomoc do pracownika socjalnego. W takiej sytuacji pracownik socjalny udziela informacji na temat podjęcia leczenia oraz możliwości udzielania wsparcia osobom, które pomimo swoich problemów, nie chcą się leczyć.
• Pracownicy jednostek pomocy społecznej podejmują również współpracę z organizacjami pozarządowymi. W ramach bezpłatnej pomocy udzielanej przez organizacje pozarządowe możliwe jest uzyskanie pomocy prawnej czy psychologicznej. Pracownicy socjalni posiadają wykaz takich instytucji i mogą doradzić klientowi, gdzie powinien się zgłosić po pomoc.
• Współpraca z gminnymi komisjami rozwiązywania problemów alkoholowych. Pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej oraz dzielnicowi mogą również występować do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, aby ta podjęła działania na rzecz rodzin, w których istnieje problem związany z nadużywaniem alkoholu.
• Pomoc w sytuacji wystąpienia przemocy domowej. Pracownicy socjalni podejmują działania na rzecz rodzin z problemem przemocy domowej. W pierwszej kolejności podejmują działania związane z diagnozą sytuacji w każdej rodzinie, w której istnieje podejrzenie przemocy. Jeżeli dochodzi do przemocy wobec dzieci, pracownicy socjalni zobowiązani są podjąć interwencję, np. złożyć wniosek do sądu rodzinnego o wgląd w sytuację rodziny (rozpoznanie sytuacji małoletnich przez kuratora i podjęcie działań). Zaś kiedy dochodzi do przemocy wymagającej natychmiastowej reakcji ze strony służb, pracownicy socjalni wraz z policją podejmują interwencję, która ma na celu zadbanie o bezpieczeństwo osób doświadczających przemocy, przede wszystkim dzieci, np. poprzez umieszczenie ich w rodzinie zastępczej.

Wywiad środowiskowy

Warunkiem koniecznym do udzielenia pomocy jest przeprowadzenie wywiadu środowiskowego przez pracownika socjalnego. Wywiad zostaje przeprowadzony w miejscu pobytu osoby zgłaszającej się o pomoc, w tym również na terenie szpitala, jeśli jest taka potrzeba. Wywiad środowiskowy ma na celu ustalenie sytuacji osoby i rodziny. Jest także podstawą do wydania decyzji lub udzielenia pomocy. Pracownik socjalny jest osobą zobowiązaną do przeprowadzenia wywiadu. W ramach przeprowadzenia wywiadu można usłyszeć pytania dotyczące: sytuacji finansowej, stanu zdrowia, uzależnień, sytuacji lokalowej. Ma to na celu uzyskanie informacji na temat możliwości danej osoby lub rodziny w podjęciu kroków do uzyskania poprawy sytuacji.

Asysta rodzinna

Obok pracownika socjalnego w systemie pomocy społecznej funkcjonuje także asystent rodziny. Jest to taka osoba, która pomaga rodzicom biologicznym dziecka, którzy znajdują się w trudnej sytuacji. Na przykład są osobami niewydolnymi wychowawczo lub zostało im odebrane prawo do opieki nad dzieckiem.

Pomoc asystenta rodziny może być przyznana rodzicowi lub rodzicom zgodnie z postanowieniem sądu. Jednak rodzic sam również może zwrócić się do Ośrodka Pomocy Społecznej o przyznanie wsparcia asystenta.

Asystent rodziny współpracuje z rodziną oraz organizacjami pozarządowymi. Podejmuje działania na rzecz dobra rodziny, poprawy jej sytuacji, a w szczególności dzieci. Asystent rodziny może także wspierać rodzica, kiedy pojawiają się problemy dotyczące starszego dziecka – nastolatka.

Zarówno pracownik socjalny, jak i asystent rodziny pracują na rzecz rodziny. Główną rolą pomocy społecznej jest wspieranie osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji. Każda sprawa powinna być rozpatrywana indywidualnie. Rodzaje oraz formy udzielanej pomocy powinny być świadczone biorąc pod uwagę okoliczności oraz sytuację każdego potrzebującego. Zakres działań pracowników socjalnych i asystentów rodzin określa ustawa o pomocy socjalnej.