Rozstanie. Jak radzić sobie z emocjami i zaakceptować zmiany?

Rozstanie jest bardzo trudnym i bolesnym przeżyciem dla obojga partnerów, niezależnie od czasu trwania związku. Zarówno osoba, która odchodzi z relacji, jak i ta, która jest pozostawiana przez partnera czy partnerkę doświadcza przejmującego smutku i żalu. Te emocje są związane z utratą ważnej dla nas osoby. Co robić w takiej sytuacji? Co dzieje się z nami po rozstaniu? Jak radzić sobie z emocjami, które nas przepełniają?

 

 

Często przeczuwamy, że kryzys, w jakim znajduje się nasz związek, nie przetrwa tej próby i może dojść do rozstania, ale z różnych przyczyn nie podejmujemy walki o relację i nie staramy się jej odbudować. Czasem brakuje nam siły, aby mierzyć się z trudnościami, które narastały i piętrzyły się przez lata. Boimy się konfrontacji z problemami i nie rozmawiamy o tym, co jest dla nas trudne, o naszych przeżyciach, uczuciach, obawach czy oczekiwaniach względem partnera/partnerki i związku.

Bywa też tak, że jesteśmy zaskoczeni decyzją partnera czy partnerki o rozstaniu i ta sytuacja spada na nas nagle, nieoczekiwanie. Wtedy też jesteśmy pozbawieni czasu na oswojenie się z ewentualnym odejściem, tracąc przy tym poczucie stabilności i bezpieczeństwa, a także pewność siebie i swoich decyzji.
Niekiedy też rozstanie jest finałem długich starań i pracy nad relacją, ale bez efektów, które chcieliśmy osiągnąć lub jedno z partnerów nie angażowało się w tę pracę w wystarczającym stopniu. Może być też tak, że rozstanie jest dla nas ratunkiem przed zatraceniem siebie, a nawet przed utratą zdrowia lub życia, jeśli jesteśmy w związku, w którym doświadczamy przemocy. Zatem odejście, choć trudno na początku nam w to uwierzyć, może być dla nas szansą na odzyskanie poczucia bezpieczeństwa oraz utraconej wolności i stać się początkiem nowego etapu w życiu.

 

Fazy żałoby po utracie relacji z najbliższą osobą

Zakończenie związku jest związane z cierpieniem psychicznym i fizycznym. Aby zrozumieć, dlaczego rozstanie jest tak ogromnym obciążeniem emocjonalnym, spójrzmy na etapy, przez które przechodzimy, aby zaakceptować nową dla nas sytuację. Niektóre ze stanów emocjonalnych są porównywane do tych, które przeżywamy, kiedy jesteśmy w żałobie po śmierci kogoś bliskiego i ważnego dla nas.

Zaprzeczanie i szok

Zaprzeczanie to jeden z mechanizmów obronnych, dzięki któremu nasz mózg ogranicza dostęp do bolesnych i trudnych informacji, aby łatwiej było nam znieść to, co nas spotkało. Dlatego na początku możemy czuć się zdezorientowani, nie przyjmujemy do wiadomości, że to koniec związku. Mamy nadzieję, że partner/partnerka zmieni zdanie i wróci. Zmieni siebie i przestanie krzywdzić, jeśli jesteśmy w przemocowej relacji.

Reakcją związaną z szokiem może być stan, w którym nie potrafimy wyrażać ani odczuwać emocji. Możemy mieć wrażenie, że to, co dzieje się wokół, nie dotyczy bezpośrednio nas. W tej fazie analizujemy to, co miało miejsce w ostatnim czasie w naszym związku. Szukamy przyczyny rozstania, towarzyszy nam natłok myśli. Jeszcze inni w tej fazie wypierają, że w ogóle doszło do rozstania i nadal żyją tak, jakby nic się nie wydarzyło. Ukrywają ten fakt przed rodziną czy przyjaciółmi. Może nam też towarzyszyć poczucie wstydu i obawa przed reakcją innych. Ten etap jest ważny i potrzebny, bo daje czas na adaptację do nowej sytuacji i oswojenie się ze stratą.

 

Targowanie się

W tej fazie towarzyszy nam przekonanie, że związek, który właśnie się zakończył, jest jeszcze do uratowania. Siłą naszych działań jest tutaj wyobrażenie, że możemy odzyskać ukochaną osobę i nakłonić ją do powrotu. Błagamy, prosimy, obiecujemy, bierzemy na siebie winę za rozpad związku po to, aby ważna dla nas osoba powróciła i dała nam kolejną szansę. Staramy się, aby partner zobaczył, co stracił. Ten etap może powodować wydłużanie procesu rozstania i opóźniać powrót do równowagi i zdrowienia.

Kult bohatera

Na tym etapie najczęściej zapominamy o złych momentach i wspominamy tylko te dobre chwile w związku. Dlatego też jest nam trudno całkowicie z niego zrezygnować. Skupianie się tylko na pozytywnych stronach relacji utrudnia obiektywną ocenę sytuacji. Przypomina raczej patrzenie na świat przez różowe okulary, który to stan dominuje na początku poznawania się. To wszystko sprawia, że możemy czuć tęsknotę za czymś, czego tak naprawdę nie było w tym związku.

Smutek, żal, depresja

Poczucie smutku, żalu, osamotnienia towarzyszy nam zawsze, gdy doświadczamy bolesnej straty. Te emocje pojawiają się najczęściej wtedy, gdy mija szok oraz zaprzeczanie. Na tym etapie powinniśmy być dla siebie wyrozumiali i dać sobie czas na opłakanie zakończonego związku, ale też marzeń czy planów, jakie mieliśmy wobec dalszej wspólnej przyszłości. Łzy są naturalną i fizjologiczną reakcją organizmu na tak trudną sytuację, dlatego też nie należy ich powstrzymywać, ale pozwolić im płynąć, bo przynoszą ulgę i ukojenie w cierpieniu. Niekiedy na tym etapie mogą także pojawiać się objawy depresji. Dlatego też należy pozostać uważnym na to, czego doświadczamy i starać się wyjść z tego stanu, nie pozostawać w nim długo. Ten etap nazywany jest też fazą żałoby, bo odczuwamy ból za utraconym dotychczasowym życiem. Wychodzenie z tego stanu jest powolne i stopniowe. Dlatego też należy doceniać siebie za każdy dzień, który udało nam się przetrwać i mieć nadzieję, że ten stan szybko minie.

Obawa, lęk, paraliż

W tej fazie może pojawić się silny stres, lęk, problemy z koncentracją, zaburzenia snu, zmniejszenie lub zwiększenie apetytu. Emocje i stany, których doświadczamy, mogą utrudniać nam codzienne funkcjonowanie. W opanowaniu lęku pomocne będą techniki relaksacyjne oraz zaakceptowanie tego, że pojawia się on w naszym życiu. A także stworzenie dla niego określonej przestrzeni.

 

Samotność, opuszczenie i odrzucenie

Te uczucia są wynikiem pustki, która powstała po odejściu bliskiej osoby i trudno jest nam wypełnić tę przestrzeń. Jeśli to partner zdecydował się odejść, to możemy mieć poczucie opuszczenia. Jeśli mamy podobne doświadczenia z dzieciństwa i jako dziecko zostaliśmy opuszczeni czy odrzuceni, np. przez jednego z rodziców, to te wspomnienia mogą do nas powrócić. Na tym etapie mierzymy się także ze zmianą myślenia z „my” na „ja”. Poczucie samotności może potęgować sytuacja, w której pozostajemy sami we wspólnym mieszkaniu lub gdy po powrocie z pracy nie mamy z kim porozmawiać o tym, co działo się w ciągu dnia. Pojawiają się różne codzienne obowiązki i problemy, w których mogliśmy liczyć na partnera lub partnerkę, np. zakupy, bieżące opłaty, drobne naprawy, podział obowiązków związanych z opieką nad dziećmi, który po rozstaniu może zostać zaburzony i wiele innych. Aby zminimalizować to uczucie pustki i osamotnienia, warto skorzystać ze wsparcia, jakie mamy wokół siebie, np. nawiązać kontakt ze znajomymi, rodziną, otworzyć się na realizację swoich pasji czy hobby.

 

 

Obsesyjne myślenie

Na tym etapie mogą pojawiać się myśli, fantazje czy wyobrażenia dotyczące tego jak mógłby wyglądać nasz związek. Może pojawiać się rozkojarzenie i zapominanie o różnych sprawach lub uporczywe myśli, które przychodzą bez naszej woli. Największego natłoku myśli możemy doświadczyć w niedługim czasie po rozstaniu i ten stan może utrzymywać się przez pewien czas. Jednym ze sposobów radzenia sobie z powracającymi myślami jest zaakceptowanie tego, że są i przychodzą, nawet wtedy gdy ich nie zapraszamy. To, co możemy dla siebie zrobić w tej sytuacji, to wyznaczyć czas, kiedy pozwolimy tym myślom pobyć z nami, np. po powrocie z pracy o określonej godzinie przez 15 minut. Kiedy ten czas minie, postaraj się zostawić te myśli i skupić uwagę na czymś innym.

 

Gniew

Jest emocją, która czasem jest przez nas tłumiona. Kojarzy się z nieprzyjemnym odczuciem, ale z drugiej strony daje nam też dużo energii do działania i motywuje do wyjścia z roli ofiary w sytuacji rozstania.

 

Poczucie winy, żal, samooskarżanie

Na tym etapie mogą pojawiać się myśli typu: jeszcze mogłam/em coś zrobić, aby uchronić związek przed rozpadem. Możemy czuć się winni, że czegoś nie zrobiliśmy, nawet jeśli to my dążyliśmy do zakończenia relacji. Zapominamy, że związek to ciągła praca obojga partnerów i bez równomiernego zaangażowania nie jesteśmy w stanie sami rozwiązać wszystkich problemów. Możemy mieć wiele refleksji i przemyśleń związanych z powodem rozstania. To trudne doświadczenie sprawia, że zaczynamy lepiej odczytywać własne potrzeby i rozumieć, czego brakowało nam w zakończonym związku. Warto się nad tym zastanowić, aby w kolejnej relacji nie powtórzyć tego samego schematu, który dostrzegliśmy w naszym zachowaniu. Może to wymagać bliższego przyjrzenia się problemowi i przepracowania np. podczas terapii własnej.

 

Nadzieja

To moment, w którym przestajemy skupiać się na tym, co było i zaczynamy myśleć pozytywnie o swojej przyszłości. Jesteśmy bogatsi w doświadczenia i znamy swoje oczekiwania co do nowych wydarzeń. Uświadamiamy sobie, że przed byciem w związku mieliśmy inne życie. Może warto do niego powrócić. Jest to także czas, kiedy czujemy efekty swojej pracy nad akceptacją odejścia ukochanej osoby.

 

Co pomoże ci w zdrowieniu?

• Zaakceptuj emocje, których doświadczasz. Pozwól im być w twoim życiu, nie zaprzeczaj im i nie umniejszaj swojemu cierpieniu. Trudne emocje z czasem odejdą, jeśli nie będziemy z nimi walczyć lub ich tłumić. Pozwól sobie na opłakanie zakończonego związku.
• Daj sobie czas na odzyskanie równowagi emocjonalnej, nie wymagaj od siebie zbyt wiele w tym czasie, bądź wyrozumiały/a dla swoich odczuć.
• Zatroszcz się o siebie, dbaj o swoje zdrowie, zaplanuj odpoczynek, wyjazd na wakacje, codzienny relaks przy ulubionej książce czy filmie, zadbaj o stworzenie strefy, w której będziesz czuł/a się dobrze i bezpiecznie.
• Zapisuj swoje myśli, prowadź pamiętnik, dziennik emocji, w którym będziesz zapisywać, jakie uczucia u siebie obserwujesz i co je wywołało. Pomaga to w rozwijaniu uważności na to, co dzieje się w nas.
• Korzystaj z technik relaksacyjnych, które pomogą ci w radzeniu sobie z napięciem, stresem oraz lękiem. Wprowadzaj aktywność fizyczną do swojego życia – wyjście na spacer, rower, basen – wybierz to, co sprawia ci przyjemność.
• Kiedy uciekasz myślami do bolesnych wspomnień, skupiaj się na tym, co „tu i teraz”, aby odwrócić swoją uwagę od przykrych doświadczeń.
• Otaczaj się osobami, które dają ci wsparcie i przy których czujesz się dobrze, nie musisz być sam/a z tą sytuacją.

 

 

Bibliografia:

Sussaman R.A. (2012). Biblia rozstania. Jak odzyskać równowagę emocjonalną po rozstaniu. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.