Kryzys egzystencjalny

Wiele osób doświadcza przejściowego zakłócenia równowagi psychicznej, które dotyka poczucia sensu życia, celowości istnienia i podejmowanych działań. Zadajemy wówczas pytanie o wolność wyborów i niezależność osobistą. Ten okres nazywamy kryzysem egzystencjalnym, czyli odnoszącym się do podstaw naszego istnienia i indywidualnie rozumianego jego sensu i wartości.

Kiedy pojawia się kryzys?

Najbardziej typowymi okresami w życiu w których ma szansę zaistnieć, jest okres nastoletni – z niego wynika bunt młodych wobec starszego pokolenia oraz wiek średni – czyli okres połowy życia a także kres życia. Ten czas wiąże się z często bolesnymi podsumowaniami i refleksjami.

Jednak kryzys egzystencjalny może się pojawić także na skutek zdarzenia, które każe się zastanowić nad celem i sensem życia np. choroba czy śmierć w kręgu rodzinnym czy przyjaciół, wypadek, który spowoduje uszkodzenie zdrowia wymagające dłuższej rekonwalescencji. Sytuacjami wyzwalającymi taki kryzys mogą być także: rozwód, zdrada, nagła utrata pracy, czy okrągła rocznica urodzin.

Powyższe zdarzenia mogą być dla jednych trudnymi sytuacjami, czasami traumatycznymi, a innych będą prowadzić do kryzysu egzystencjalnego. Za kryzys uznajemy nie samą sytuacje, lecz silną reakcję na nią połączoną z emocjami o dużym nasileniu i przykrym zabarwieniu tzn. rozpacz, brak motywacji do życia, niepokój i poczucie przytłoczenia. Współwystępuje wówczas odsuwanie się od innych oraz poczucie samotności i niezrozumienia. W przestrzeni myśli pojawia się dezorientacja oraz czasowe załamanie dotychczasowych sposobów radzenia sobie. Zatem kryzys egzystencjalny w powyższych sytuacjach jest potencjalnym scenariuszem.

Bardziej narażone na niego są osoby, które miały epizody depresji, zaburzenia lękowe czy obsesyjno-kompulsywne oraz zaburzenie osobowości z pogranicza.

Wyznaczniki kryzysu

Wyznacznikiem tego, że zmagamy się z tego rodzaju kryzysem jest kilka elementów.

Pierwszym jest świadomość śmiertelności, kruchości i nietrwałości życia, własnego życia. Czym innym jest wiedza o śmiertelności innych a czym innym stanięcie oko w oko z faktem, że nie jesteśmy wieczni. Doświadczamy wtedy poczucia kruchości, małości i braku znaczenia. Zauważamy, że przyszłość jest jednak ograniczona i skończona. A tym samym, mamy ograniczony czas na realizację swoich planów i marzeń. Niekoniecznie uda nam się je wprowadzić w życie. Nasze życie, siły i możliwości są ograniczone a czas coraz krótszy. Zmagamy się wówczas z własną kruchością, niedoskonałością i faktem, że możemy nie zrealizować naszego potencjału. Tym bardziej, że pojawiają się gorzkie refleksje na temat własnych osiągnięć życiowych. Zakrada się zwątpienie i zagadnienie bezcelowości starań, skoro ich efekty nic nie znaczą i nie są tak wielkie, jak w marzeniach.

Świadomość wszystkich potencjalnych zagrożeń nie pomaga, a wzmaga strach i rozpacz. Potęguje się także bezsilność, która stanowi dużą trudność w przeżywaniu. Wszystkie powyższe elementy są wzmacniane przez poczucie samotności. Mimo obecności innych w naszym życiu wiemy, że z pytaniami o sens własnego życia i zagadnieniem nadania mu wartości jesteśmy sami. Tak jak naszego bólu i cierpienia nikt za nas nie przeżyje. By nie popaść w rozpacz potrzeba byśmy wtedy dokonali tej pracy.  Pojawia się zatem pytanie ”kim jestem”, nasza tożsamość nie jest już taka pewna dla nas samych i szukamy definicji samego siebie na nowo. Przeżycie kryzysu egzystencjalnego potrafi głęboko zmienić osobę i skłonić do przewartościowania własnego życia. W tym sensie może to być, mimo cierpienia, pozytywne doświadczenie.