Sekty – czym się charakteryzują?

W podejściu kościoła katolickiego sekta to grupa czy też ruch religijny wyodrębniony z większej religii lub związek wyznaniowy, który oderwał się od któregoś z kościołów czy wspólnot religijnych i przyjął własne zasady doktrynalno-kultyczne i struktury organizacyjne.

Z powodów praktycznych sektę definiuje się również jako grupę religijną posiadającą własny indywidualny światopogląd, wywiedziony z nauk jakiejś wielkiej religii światowej, lecz nie tożsamy z nimi. Sekty wyróżniają się pewnymi szczególnymi zachowaniami. Często mają one strukturą autorytarną, stosują różne formy prania mózgów i kontroli myśli, nacisku grupowego, a także wprowadzają swoich członków w stan poczucia winy i strachu.

Raport Międzyresortowego Zespołu ds. Nowych Ruchów Religijnych definiuje sektę jako „każdą grupę, która posiadając silnie rozwiniętą strukturę władzy, jednocześnie charakteryzuje się znaczną rozbieżnością celów deklarowanych i realizowanych oraz ukrywaniem norm w sposób istotny regulujących życie członków; która narusza podstawowe prawa człowieka i zasady współżycia społecznego, a jej wpływ na członków, sympatyków, rodziny i społeczeństwo ma charakter destrukcyjny”.

Jak rozpoznać sektę

Korzystając z wieloletniego doświadczenia Dominikańskiego Centrum Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach, można przyjąć, że sekty to grupy:

• Mające totalny charakter. Posiadają liderów, którzy przypisują sobie autorytet absolutny i niepodważalny oraz prawo ingerowania nawet w najbardziej intymne dziedziny życia swoich członków.
• Pozyskujące nowych członków za pomocą najróżniejszych podstępów, kłamstw i manipulacji, poprzez zatajanie istotnych informacji o działaniu grupy, jej celach i doktrynie.
• Uzależniające uczestników ekonomicznie i psychicznie poprzez stosowanie technik (psycho)manipulacyjnych. Wywierają niekorzystny wpływ na rozwój psychiczny adepta i jego relacje społeczne (np. zerwanie więzi z najbliższymi, porzucenie pracy lub studiów).
• Mające charakter kultowy w szerokim rozumieniu, niekoniecznie religijnym. Może to być kult osoby, energii, zdrowia, pieniędzy, sukcesu itp.
• Wprowadzające jednoznaczny podział rzeczywistości na to co „dobre”, czyli związane z grupą i „zagrażające”, odnoszące się do świata zewnętrznego (biało-czarna wizja rzeczywistości).
• Wpajające swoim członkom przekonanie o elitarności ruchu i prezentujące niechęć do dialogu światopoglądowego.

Kto jest najbardziej narażony na działania sekt

Od lat psychologowie zwracają uwagę, że efektem uczestnictwa w niektórych ruchach religijnych i parareligijnych jest destrukcja osobowości polegająca na zniszczeniu dotychczasowych cech osoby oraz jej roli w rodzinie i społeczeństwie. Oznakami takiej destrukcji może być nagła zmiana wartości wyznawanych przez daną osobę, obniżenie elastyczności umysłowej, posługiwanie się ustalonymi stereotypami reakcji psychicznych. Jak już wspomniałam, sekty korzystają z wielu technik psychomanipulacyjnych. Najbardziej narażone na takie działania są osoby samotne, nie posiadające więzi emocjonalnych, mające poczucie nieakceptacji przez otoczenie, niestabilną lub przeciętną samoocenę, wysoką reaktywność (duża wrażliwość i podatność na sugestię).

Agitatorzy sekt, szukający nowych członków, zwracają uwagę na osoby posiadające silną potrzebę zależności, przynależności do grupy lub osobowość zależną (nieumiejętność podejmowania decyzji, podporządkowanie innym ludziom własnych potrzeb i pragnień). Cechy „dobrego kandydata” do sekty to również niska asertywność, ugodowość (skłonność do pomocy, wybaczania, ufność, ustępliwość, altruizm), tendencje konformistyczne, obniżony krytycyzm, naiwny idealizm, niedojrzałość emocjonalna (egoizm, brak odpowiedzialności), potrzeba autorytetu, kult szybkiego sukcesu, doświadczanie silnych stresów czy kryzysów sytuacyjnych (zawód miłosny, niepowodzenia w szkole), brak zaspokojenia w rodzinie podstawowych potrzeb (bezpieczeństwo, przynależność, miłość).

Jeśli kiedykolwiek poczujesz, że możesz znajdować się w grupie, która ma cechy sekty, lub ktoś z Twoich bliskich pozostaje w takich kontaktach – jak najszybciej szukaj pomocy. Wiele cennych informacji można znaleźć na stronie Dominikańskiego Centrum Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach.

Bibliografia

1. Kamiński I., Prawny status sekt i nowych ruchów religijnych w Polsce, w: Kamiński I., Płodowski M. (red.),  Sekty. Społeczne i prawno-polityczne aspekty zjawiska, Civitas Christiana, Olsztyn 2009.
2. Soczewka Marta, Prawny status sekt w Polsce, w: https://zobaczjestem.pl/dzialalnosc-sekt-polskim/
3. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r., Prawo o stowarzyszeniach, Dz.U. z 2020 r. poz. 2261
4. Ustawa z dnia z dnia 17 maja 1989 r., O gwarancjach wolności sumienia i wyznania, Dz.U. z 2022 r. poz. 1435
5. Wiktor K., Mikrut G., Raport o niektórych zjawiskach związanych z działalnością sekt w Polsce, opr. Międzyresortowy Zespół ds. Nowych Ruchów Religijnych MSWiA, Warszawa 2000.
6. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Raport o stanie bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1995.
7. https://sekty.dominikanie.pl/