Przestępstwo uporczywego nękania (część 1)

Czyn zabroniony powszechnie nazywany stalkingiem zamieszczony został w Ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553) w art. 190a § 1, i brzmi: “Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.

Dobrem chronionym przepisem art. 190a § 1 k.k. jest wolność psychiczna człowieka i prawo do ochrony życia prywatnego rozumiana jako wolność od strachu, prawo do spokojnej egzystencji.

Czym jest uporczywe nękanie?

Przez pojęcie nękania należy rozumieć m.in. ustawiczne dręczenie drugiego człowieka, niepokojenie kogoś, gnębienie, dokuczanie, nie dawanie mu chwili spokoju. Znamię nękania realizują więc takie zachowania sprawcy jak np.: wydzwanianie, wysyłanie listów, SMS-ów, e-maili, nachodzenie (stanie pod drzwiami mieszkania, pod pracą), dzwonienie domofonem, robienie zdjęć lub filmowanie, zaczepianie, nagabywanie, wysyłanie niechcianych prezentów, natrętne składanie propozycji spotkań, wspólnych wyjazdów, propozycji seksualnych, śledzenie, kontrolowanie, obserwowanie, zakładanie podsłuchu telefonicznego, wdzieranie się do mieszkania ofiary np. celem zabrania jej przedmiotów osobistych, nawiązywanie kontaktów za pomocą osoby trzeciej, nękanie rodziny, przyjaciół, oszczerstwa (rozsyłanie fałszywych informacji, plotek), podszywanie się pod ofiarę np. przez składanie w jej imieniu zamówień, itp., których celem jest udręczenie, utrapienie, dokuczenie lub niepokojenie osoby pokrzywdzonej lub osoby dla niej najbliższej w rozumieniu art. 115 § 1 k.k.

Kiedy zachowanie sprawcy wyczerpuje znamiona przestępstwa uporczywego nękania?

Nękanie charakteryzuje się uporczywością, co oznacza, że musi trwać określony czas (sprawca musi ponawiać swoje zachowania). Zachowanie to musi być ponadto intensywne, nieprzejednane, zaciekłe, obsesyjne, natrętne i odbywać się pomimo sprzeciwu nękanej osoby, czy wręcz żądania ich zaprzestania.

Uporczywe nękanie, by zrealizować znamiona czyny zabronionego, musi także u pokrzywdzonego wywołać określony skutek w postaci poczucia zagrożenia, poniżenia lub udręczenia. Musi być nadto uzasadnione okolicznościami, lub istotnie naruszyć prywatność pokrzywdzonego.

• Poczucie zagrożenia pokrzywdzonego wyraża się w jego lęku co do tego, że mogą go spotkać wobec zachowań sprawcy jakieś ujemne konsekwencje.
• Poczucie poniżenia to odczucie upokorzenia, zawstydzenia czy naruszenia godności pokrzywdzonego.
• Poczucie udręczenia natomiast oznacza wrażenie skrzywdzenia czy odczucie cierpienia psychicznego.

Poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia musi być nadto uzasadnione okolicznościami, co oznacza, że konieczne jest porównanie, czy inna osoba o podobnych cechach pokrzywdzonego, w danej sytuacji, odczuwałaby wyżej wymienione stany emocjonalne.

Drugim alternatywnym znamieniem skutku przestępstwa z art. 190a § 1 k.k. jest istotne naruszenie prywatności pokrzywdzonego, pod pojęciem której należy rozumieć sferę m.in. o charakterze osobistym, rodzinnym, intymnym.

Aby zachowanie mogło być uznane za uporczywe nękanie, nie musi być agresywne, czy też sprawca nie musi zrealizować swoich gróźb. Nie ma także znaczenia fakt, czy sprawca dopuszczając się takich zachowań, kieruje się uczuciem nienawiści, złośliwości, chęcią zemsty czy także uczuciem miłości do pokrzywdzonego. Decydujące znaczenie będzie miało bowiem wyłącznie subiektywne odczucie pokrzywdzonego.