Kompetencje gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i sytuacjach kryzysowych

Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych odgrywają kluczową rolę w rozwiązywaniu problemów alkoholowych na szczeblu sa­morządu gminnego. Jest to grupa doradców w zakresie realiza­cji tych specyficznych zadań własnych gminy.

Kto wchodzi w skład gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych?

W skład gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych wchodzą osoby przeszkolone w zakresie profilakty­ki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Z uwagi na wagę i znaczenie problemów alkoholowych intencją usta­wodawcy było, aby gminna komisja opierała się na interdyscyplinarnej pracy zespołu ekspertów w zakresie lokalnej polityki wobec problemów alkoholowych. Tym samym w skład gminnej komisji powinni wchodzić przede wszystkim przedstawi­ciele służb i instytucji mogący spotkać się z problemami związanymi z alkoholem w ramach swojej pracy zawodowej: przedstawiciele pomocy społecz­nej, poradni odwykowych i podstawowej opieki zdrowotnej, policji, placó­wek oświatowo-wychowawczych, a także osoby działające w organizacjach pozarządowych, w tym w stowarzyszeniach abstynenckich.

Główne zadania

Do ustawowych zadań gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych należy:

• Inicjowanie działań w zakresie realizacji zadań własnych gminy związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych ujętych w formie gminnych programów.
• Podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależ­nionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego.
• Opiniowanie wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych pod względem zgod­ności lokalizacji punktu sprzedaży z uchwałami rady gminy.
• Kontrola przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż napojów al­koholowych. Zadanie to gminna komisja wykonuje tylko i wyłącznie na podstawie upoważ­nienia wystawionego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
• Uruchamianie i realizacja procedury „Niebieskie Karty”.
• Uczestnictwo w pracach zespołu interdyscyplinarnego i grup roboczych na podstawie usta­wy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

W obszarze kryzysu i przeciwdziałania przemocy w rodzinie ważnym uprawnieniem GKRPA jest kierowanie do sądu wniosku o zobowiązanie do leczenia osoby uzależnionej od alkoholu. Osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego.

Na badanie, o którym mowa kieruje GKRPA właściwa według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, na jej wniosek lub z własnej inicjatywy.

O zastosowaniu obowiązkowego leczenia orzeka Sąd Rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, w postępowaniu nieprocesowym wszczętym na wniosek GKRPA lub prokuratora. Do takiego wniosku dołącza się zebraną dokumentację wraz z opinią biegłego, jeżeli badanie przez biegłego zostało przeprowadzone. Jeżeli nie ma opinii biegłego w przedmiocie uzależnienia od alkoholu sąd zarządza poddanie osoby odpowiednim badaniom może też jeżeli na podstawie opinii biegłego uzna to za niezbędne zarządzić oddanie badanej osoby pod obserwacją w zakładzie leczniczym na czas nie dłuższy niż 2 tygodnie. W wyjątkowych wypadkach na wniosek zakładu sąd może termin ten przedłużyć do 6 tygodni.

Osoby uzależnione mogą zostać skierowane do leczenia w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego. Obowiązek poddania się leczeniu trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia. W czasie trwania tego obowiązku sąd może na wniosek osoby, w stosunku do której został orzeczony prawomocnie obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu lub kuratora sądowego, po zasięgnięciu opinii kierownika podmiotu leczniczego albo na jego wniosek, zmieniać postanowienia w zakresie rodzaju zakładu leczenia odwykowego.

Obowiązki przedstawiciela GKRPA

Jeśli chodzi o udział GKRPA w pracach Zespołu Interdyscyplinarnego to przedstawiciel GKRPA:

• diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;
• udziela kompleksowych informacji o:

  – możliwościach uzyskania pomocy, w  szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w  tym o  instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,

  – formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie oraz o instytucjach i podmiotach świadczących tę pomoc,

  – możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;

• organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i  udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.