Jak odzyskać zaległe alimenty? Działania podejmowane wobec dłużników alimentacyjnych

Wielu opiekunów małoletnich dzieci boryka się z trudnościami z powodu niealimentacji. Jest to problem, na tyle poważny poważny i rozlegly, że doczekał się odrębnej ustawy. Jakie działania można zatem podjąć wobec dłużników alimentacyjnych?

Sposoby na odzyskanie zaległych alimentów

Problem niealimentacji jest w Polsce na tyle poważny, że doczekał się odrębnej regulacji prawnej w postaci Ustawy z 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. 2007 Nr 192 poz. 1378).

Istnieje kilka sposób na to, by spróbować odzyskać od dłużnika alimentacyjnego zaległe alimenty. Należą do nich m.in.:

• wszczęcie wobec dłużnika alimentacyjnego postępowania egzekucyjnego,
• wszczęcie postępowania karnego poprzez złożenie organom ścigania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa niealimentacji,
• możliwość wystąpienia do funduszu alimentacyjnego o wypłatę środków.

Postępowanie egzekucyjne

Aby rozpocząć postępowanie egzekucyjne wobec dłużnika alimentacyjnego, należy złożyć komornikowi sądowemu wniosek o wszczęcie egzekucji. W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych osoba uprawniona do alimentów ma prawo wyboru komornika. Może to być komornik sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika lub komornik sądu właściwy ze względu na jej miejsce zamieszkania.

Warto pamiętać, że wybór komornika nie ma zastosowania w sytuacji postępowania egzekucyjnego, w którym prowadzona jest egzekucja z nieruchomości dłużnika. Komornikiem właściwym do prowadzenia egzekucji w takim przypadku jest komornik, w rewirze którego znajduje się nieruchomość.

Komornik po wszczęciu egzekucji ma obowiązek z urzędu przeprowadzić dochodzenie, by ustalić miejsca zamieszkania dłużnika oraz wysokość jego zarobków i stan majątkowy. Czynności te komornik powinien przeprowadzać okresowo, w odstępach nie dłuższych niż sześć miesięcy.

Gdy zaległości alimentacyjne dotyczą okresu dłuższego niż sześć miesięcy, komornik z urzędu ma obowiązek złożyć wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych.

Komornik w ramach swoich działań może także:

• zająć dłużnikowi wszelkie należące do niego ruchomości,
• dokonać potrącenia z jego wynagrodzenia za pracę do wysokości 3/5,
• dokonać potrącenia z renty lub emerytury do wysokości 3/5 tego świadczenia,
• zająć wierzytelności z rachunku bankowego do pełnej wysokości,
• wszcząć egzekucję z nieruchomości należących do dłużnika, kiedy zaległości alimentacyjne przekraczają 1/20 wartości nieruchomości.

Osoba uprawniona do alimentacji za podjęcie działań egzekucyjnych nie ponosi żadnych kosztów. Jest nimi obciążany dłużnik alimentacyjny.

Przestępstwo niealimentacji

Jeśli dłużnik uchyla się od zapłaty zaległych alimentów, oprócz zainicjowania działań egzekucyjnych, osoba uprawniona do alimentów ma prawo złożyć na policji lub w prokuraturze zawiadomienie o popełnieniu przez dłużnika alimentacyjnego przestępstwa określonego w art. 209 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553), zwanego przestępstwem niealimentacji.

Każdemu, kto uchyla się od płacenia alimentów, jeżeli dług alimentacyjny stanowi równowartość co najmniej trzech należnych świadczeń okresowych, grozi odpowiedzialność karna w postaci kary grzywny, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności.

Dłużnicy alimentacyjni mają możliwość uniknięcia kary, jeśli dobrowolnie wyrównają zaległości przed upływem 30 dni od daty pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Wniosek o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego

Na mocy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów osoby uprawnione mogą starać się o wypłatę świadczenia ze środków funduszu alimentacyjnego. Jest to możliwe w sytuacji bezskuteczności egzekucji wobec dłużnika alimentacyjnego. Może to stwierdzić komornik wobec nieściągnięcia w całości lub w części przez okres dwóch miesięcy należnych alimentów oraz w sytuacji niemożności wszczęcia i prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi przebywającemu poza granicami Polski.

Świadczenie to wypłacane jest w wysokości na bieżąco ustalonych alimentów, ale w kwocie nie wyższej niż do 500 zł miesięcznie. Świadczenie przysługuje osobom uprawnionym do alimentacji do 18. roku życia, a w sytuacji kontynuowania nauki w szkole wyższej do 25. roku życia oraz bez ograniczenia czasowego, dzieciom pełnoletnim, mającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Aby otrzymać świadczenie alimentacyjne, dochód rodziny osoby uprawnionej do alimentów w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć kwoty 1209 zł.

Przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego obowiązuje tzw. mechanizm „złotówka za złotówkę”. Przekroczenie progu dochodowego uprawniającego do świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie skutkuje już automatycznie utratą prawa do całości świadczenia. Osoba taka otrzymuje świadczenie pomniejszone o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego.