Międzynarodowe porwania rodzicielskie

Europejski Nakaz Aresztowania jest instrumentem prawnym umożliwiającym państwom Unii Europejskiej przeciwdziałanie ukrywaniu się sprawców poważnych przestępstw na terytorium państwa innego niż to, w którym do przestępstwa doszło. Gdy w państwie tym dojdzie do zatrzymania osoby poszukiwanej, można ją odesłać do państwa miejsca popełnienia przestępstwa.  

W przypadku popełnienia przestępstwa z art. 211 k.k. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Europejski Nakaz Aresztowania najczęściej znajdzie zastosowanie wobec sprawcy, któremu postawiono zarzuty i który przed rozpoczęciem procesu opuści terytorium kraju, zabierając dziecko do innego kraju Unii Europejskiej. Oczywiście Europejski Nakaz Aresztowania może zostać wydany w związku z popełnieniem przestępstwa innego niż art. 211 k.k. Jest to rozwiązanie szybsze niż ekstradycja, która będzie miała zastosowanie w krajach innych niż kraje Unii Europejskiej, o ile przewidują takie rozwiązanie stosowne umowy międzynarodowe. Co istotne Europejski Nakaz Aresztowania, nie wymaga podwójnej kryminalizacji w obu porządkach prawnych.

Konwencja Haska

Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę znajduje zastosowanie w przypadkach naruszenia prawa do opieki nad dzieckiem, które przysługiwało określonej osobie, instytucji lub innej organizacji (art. 1 lit. a), oraz naruszenia prawa osoby do odwiedzin dziecka (art. 1 lit. b) w aspekcie transgranicznym. W zależności od tego, czy w danym przypadku zachodzi potrzeba ochrony naruszonego prawa do opieki czy naruszonego prawa do odwiedzin, konwencja przewiduje określone środki ochrony prawnej. W przypadku potrzeby udzielenia wnioskodawcy ochrony w zakresie sprawowania opieki udziela się poprzez obowiązek nałożony na organy orzekające (sądy lub organy administracyjne) zarządzenia niezwłocznego powrotu dziecka do państwa stałego pobytu. Ochrony prawu wnioskodawcy do odwiedzin dziecka udziela się natomiast poprzez obowiązek nakładany na organy centralne, a za ich pośrednictwem także na inne organy, wszczęcia lub udzielenia pomocy we wszczęciu postępowania o ochronę wykonywania tego prawa.

Konwencja nie przesądza, które organy państwa wezwanego są właściwe, aby udzielić wnioskodawcy ochrony w zakresie wykonywania wymienionych praw, pozostawiając tę kwestię regulacjom prawa wewnętrznego państwa-strony konwencji. Najczęściej sprawy objęte zakresem konwencji są rozpatrywane przez sądy. Jednak w zależności od uregulowań wewnętrznych poszczególnych państw, rozpatrywanie tego rodzaju spraw może należeć do wyłącznej kompetencji organów administracyjnych. Znaczenie ma jedynie to, że orzeczenia wydane przez jedne i drugie organy konwencja traktuje jako równorzędne. Celem tych postępowań nie jest rozstrzygnięcie, przy kim dziecko ma mieć miejsce pobytu, lecz przywrócenie stanu poprzedzającego naruszenie prawa, dokonanym bezprawnym uprowadzeniem lub zatrzymaniem dziecka. Uprowadzeniem w takim wypadku określa się przemieszczenie dziecka z terytorium jednego państwa-strony Konwencji na terytorium drugiego państwa także będącego stroną Konwencji, bez zgody osoby mającej prawo do opieki nad dzieckiem. Natomiast bezprawne zatrzymanie określane jest jako sytuacja, gdy dziecko czasowo przebywa na terytorium drugiego państwa bez naruszenia jednak prawa do opieki, lecz po tym zostaje zatrzymane i nie ma możliwości powrotu do dotychczasowego państwa pobytu. Ocena bezprawności zatrzymania/uprowadzenia dziecka odbywa się w oparciu o prawo tego państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem. Zgodnie z art. 10 Konwencji organ centralny państwa, miejsca pobytu dziecka, podejmuje wszelkie odpowiednie środki w celu zapewnienia jego dobrowolnego wydania. Wniosek podlega rozpoznaniu przez sąd państwa, do którego dziecko bezprawnie uprowadzono lub zatrzymano, a wszelkie czynności winny być podjęte niezwłocznie. W przypadku braku podjęcia decyzji w ciągu 6 tygodni od daty wpłynięcia wniosku, wnioskodawca lub organ centralny, z własnej inicjatywy może żądać przedstawienia powodów zwłoki.

Rozporządzenie Rady (WE)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 jako nadrzędne względem Konwencji Haskiej, uzupełnia jej przepisy, jednak ma zastosowanie jedynie w przypadku gdy zarówno państwo pobytu dziecka bezpośrednio przed jego uprowadzeniem lub zatrzymaniem, jak i państwo, do którego dziecko zostało uprowadzone są członkami Unii Europejskiej. Postępowanie na podstawie rozporządzenia umożliwia nakazanie powrotu dziecka, nawet w sytuacji zagrożenia dziecka, o ile państwo członkowskie pochodzenia dziecka zabezpieczy jego ochronę po powrocie, a ponadto istnieje formalna możliwość wysłuchania dziecka, o ile umożliwia to jego wiek i stopień dojrzałości.