Kryzys zdrady w związku partnerskim

Zdrada w intymnej relacji partnerskiej jest trudnym tematem, który budzi wiele emocji i kontrowersji. Jednocześnie jest zjawiskiem dość powszechnym. W zależności od roku badania oraz źródeł wskazuje się, że od 28% do 38% kobiet oraz od 38% do 52% mężczyzn w Polsce przyznaje się do zdrady. Wśród okoliczności, w których najczęściej rozpoczyna się romans i dochodzi do zdrady, wymienia się: pracę (34%), krąg znajomych, przyjaciół (25%), szkołę, uczelnię (9%), bar, pub, restaurację, dyskotekę (8%), urlop, wyjazd, szkolenie wyjazdowe (6%) oraz Internet (5%) (Chmielewski, 2023).

Czym jest zdrada?

Choć zdrada bywa utożsamiana z seksualną niewiernością, to nie jest to wyczerpująca definicja. O zdradzie możemy mówić, kiedy dochodzi do naruszenia zasad panujących w związku, nadszarpnięcia więzi, świadomego i intencjonalnego nadużycia zaufania. Tak zdefiniowana zdrada oznacza, że mamy z nią do czynienia zarówno wtedy, kiedy dochodzi do intymnych kontaktów z osobą trzecią, ale także – kiedy jest to z pozoru niewinny flirt lub dzielenie się jakimiś trudnościami. Za zdradę można uznać oglądanie pornografii w sposób, który wyklucza partnera i wpływa na życie seksualne pary. Coraz częstsze stają się też zdrady w Internecie, choć pozornie wydają się być nieszkodliwe.

Istotne jest ustalenie, jak każda z osób w danej parze definiuje zdradę i niewierność. Dla niektórych zdradą będzie kontakt seksualny, a dla innych może nią być rozmowa o czymś ważnym. Poruszanie istotnych czy intymnych dla pary aspektów z osobą trzecią dla partnera zdradzonego może być nadużyciem jego zaufania i generować krzywdę, która wynika z myślenia: nie przyszedł/nie przyszła z tym do mnie, choć to ja jestem dla niego/niej najbliższą osobą.

Zazwyczaj mężczyźni definiują zdradę w kontekście seksualnym, mniejsze znaczenie ma dla nich zdrada emocjonalna, a u kobiet jest odwrotnie. Zdradzająca osoba opuszcza swojego partnera, a to jest bardzo poważnym urazem, bo burzy bezpieczeństwo wynikające z poczucia stałości więzi. Gdy wchodzimy w nowy związek, chcemy mieć więź stałą, która zaspokaja potrzebę bliskości, poczucie bezpieczeństwa. Kiedy dochodzi do zdrady, bez względu jakiego rodzaju, ta stałość jest naruszona.

Dlaczego ludzie zdradzają?

Pierwszą grupą powodów jest dynamika związku. Jeśli w relacji partnerskiej dzieje się coś niepokojącego, trudnego, jeden z partnerów doświadcza poczucia, że nie jest dość dobry, wystarczający, wówczas może wycofywać się emocjonalnie ze związku. W tej sytuacji osoba trzecia może dostarczyć brakujących elementów docenienia czy chociażby zauważenia starań. Z drugiej strony, jeśli partner ciągle domaga się uwagi, zainteresowania, zaangażowania i wciąż nie otrzymuje jej od partnera, to może zwrócić się do osoby trzeciej po to, aby zaspokoić swoje emocjonalne potrzeby, a często także „potrząsnąć partnerem” i sprawdzić, czy zareaguje zaangażowaniem w sytuacji zdrady.

Powodem niewierności może być również trudność z rozstaniem, mimo niespełnionych oczekiwań wobec związku, i obawa przed pozostawaniem bez relacji. Zdrada może być wówczas sposobem na to, aby zakończyć relację, która nie jest satysfakcjonująca, ale bez podejmowania ryzyka pozostania bez partnera. Jednak zdrada rzadko jest drogą prowadzącą do stworzenia trwałego związku partnerskiego. Romans częściej pozwala na oderwanie się od „trudów dnia codziennego”, nie zostawia natomiast przestrzeni na zaangażowaną relację.

Kolejną grupą powodów zdrady jest brak satysfakcji seksualnej w związku, co może być efektem pragnienia bardziej intensywnych wrażeń czy nowych doznań seksualnych, rutyny lub nudy w życiu seksualnym pary, a nawet całkowitego braku seksu. Seks i seksualność bywa tematem zawstydzającym czy wywołującym zmieszanie, a to może utrudniać ewentualne eksperymentowanie, które mogłoby stanowić źródło satysfakcji dla obojga partnerów. Brak możliwości otwartego porozmawiania z partnerem/partnerką o pragnieniach, fantazjach, potrzebach może z kolei prowadzić do zdrady.

Zdrada może także być formą karania i wynikać z chęci upokorzenia partnera za jakieś bardziej lub mniej określone krzywdy. Wśród innych przyczyn wskazać można także m.in. chwilową utratę kontroli spowodowaną alkoholem lub narkotykami, połączoną z okazją do zdrady.

Skutki zdrady

Sytuacja, w której dochodzi do zdrady generuje ogromne konsekwencje dla wszystkich zaangażowanych osób: zarówno osoby z pary, ale też osoby trzeciej, która często czuje się wykorzystana i użyta do czegoś, w czym wcale nie chciała brać udziału.

Zdrada bywa doświadczeniem tak głębokim, że może u osoby zdradzonej wywoływać objawy zespołu stresu pourazowego, czyli silnych zaburzeń lękowych wynikających z ekstremalnego stresu. Oznacza to przeżywanie stale od nowa urazowej sytuacji i natrętne, niedające się zatrzymać myśli o zdradzie, stąd tak często pojawiające się pytania „dlaczego” – dlaczego mi to zrobiłeś/zrobiłaś. Mogą pojawić się koszmary senne, trudności z zasypianiem i podtrzymaniem snu, złe samopoczucie w przypadku zetknięcia z okolicznościami (miejsca, zapachy, gesty itp.) przypominającymi zdradę, trudności w skoncentrowaniu uwagi, przeżywaniu przyjemności czy wybuchy gniewu. Mogą pojawić się sprzeczne uczucia: z jednej strony chęć pojednania, miłość, dążenie do zgody, z drugiej chęć zemsty, odwetu, wręcz nienawiść, a także zazdrość, co może prowadzić do niemożliwej do zniesienia dla partnera kontroli.

Jak zadbać o związek, aby nie doszło do zdrady?

Kluczem do wyjścia z trudnych sytuacji jest często – rozmowa. Nie ma związków idealnych, a każdy z partnerów jest osobną jednostką, która doświadcza różnych nastrojów, lepszych i gorszych dni itp. Ważna jest więc umiejętność porozumienia, prowadzenia rozmów także na drażliwe tematy. Warto dyskutować o kwestiach trudnych, o tym, jak ważny jest dla partnerów związek, jak się w nim czują, co cenią, a czego im brakuje. Warto sprawdzić, czy oboje partnerzy potrafią odpowiedzieć sobie na pytania, w jakim związku są, jaki związek chcą mieć, jak pojmują wierność, co w ich odczuciu wzmacnia więź, zaufanie czy bliskość. Należy też pielęgnować odwagę wyrażania potrzeb, uczyć się, jak to robić i radzić sobie z pojawiającym się wówczas lękiem przed odsłanianiem się ze swoimi potrzebami, także w sferze seksualności.

Czy zdrada to koniec związku?

Zdrada nie zawsze musi prowadzić do zakończenia relacji, jednak z pewnością wymaga podjęcia określonych decyzji: zostać czy rozstać się, zmierzyć się z problemem i przepracować zdradę czy udać, że nic się nie wydarzyło i wszystko wróci do stanu sprzed zdrady.

Kryzys zdrady może być szansą na to, by zacząć rozmawiać o swoich wzajemnych potrzebach w związku i o możliwości ich realizacji, o ile oboje partnerzy mają gotowość zmierzenia się z traumą zdrady i rozwiązania problemu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że zdrada oznacza, że w relacji dzieje się coś złego. Za wybór zdrady, jako narzędzia rozwiązywania problemów, odpowiada osoba zdradzająca, natomiast źródeł braku satysfakcji czy niezadowolenia ze związku należy zazwyczaj szukać u obu osób w parze. Uporanie się z kryzysem zdrady oznacza zmierzenie się z szeregiem uczuć u osoby zdradzonej i u osoby zdradzającej. Ponadto zweryfikowanie, czy ten związek może być satysfakcjonujący, czy zdradzający partner bierze odpowiedzialność za zdradę, czy zdradzony partner widzi możliwość odbudowy zaufania. Odpowiedzi na te i inne pytania mogą prowadzić do uruchomienia procesu wybaczenia. A często także do stworzenia związku o zupełnie nowej, lepszej jakości.

Ważnym kontekstem jest społeczno-kulturowy obraz zdrady i to, że jest większe przyzwolenie społeczne na rozstanie i zakończenie relacji przez zdradzonego partnera niż na pracę nad związkiem i wybaczeniem. To może utrudniać uporanie się z kryzysem zdrady.

Często zdrada oznacza potrzebę sięgnięcia po wsparcie terapeutyczne. Warto wówczas zgłosić się do terapeuty par. Nierozwiązany kryzys może w przyszłości generować szereg dalszych problemów w relacji.

Bibliografia

Chmielewski W. (2023), Jak zdradzają Polacy? Gdzie zaczyna się najwięcej romansów?; https://www.szkoleniacps.pl/jak-zdradzaja-polacy-gdzie-rozpoczyna-sie-najwiecej-romansow’ [dostęp: 20.10.2023]

Hojda J., Czym jest zdrada?; https://osrodekpodroz.pl/czym-jest-zdrada/ [dostęp: 20.11.2023]

Sławik B., Kozak A. (2023), Zdrada – dlaczego ludzie zdradzają?; https://www.youtube.com/watch?v=LSFTHFFF0qk [dostęp: 20.11.2023]