Kryzys w związku partnerskim

W każdej bliskiej relacji zdarzają się kryzysy. Od obojga partnerów i ich zaangażowania zależy, czy będą szukać drogi do pokonania trudności, czy utkną w poczuciu żalu i bezradności. Kryzys pokazuje prawdę o związku – czy jest gotowy na rozwój?

Czym jest kryzys w związku?

Kryzysy w relacjach partnerskich są czymś zupełnie naturalnym, jednak kiedy się pojawiają, budzą wiele negatywnych skojarzeń i trudnych emocji. Z języka greckiego kryzys (stgr. κρίσις - krisis) oznacza wybór, decydowanie, walkę, działanie pod presją – nie wszyscy potrafimy sobie z tym radzić. Szczególnie dotyczy to sytuacji, kiedy taki stan trwa długo i prowadzi do rozpadania się związku. O kryzysie mówimy w sytuacjach, gdy następuje załamanie istniejącego porządku.

Na kryzysy trudno się przygotować, dlatego zwykle reagujemy obronnie, aby ocalić własne poczucie wartości. Dopiero, gdy okrzepniemy w nowej sytuacji, możemy spojrzeć na nią z innej perspektywy i nabrać gotowości do szukania rozwiązań. Mamy szansę przestać obwiniać siebie czy inne osoby, a zaczynamy działać. Obarczanie partnera winą za aktualną sytuację zamyka możliwość szukania drogi do pokonania trudności. Podtrzymywanie takiego stanu rzeczy może sprawić, że obwinianie stanie się dominującym aspektem konfliktu. Zdarza się, że partnerzy, lub tylko jedna z zaangażowanych osób, nie są w stanie reagować na kryzys w sposób wzmacniający relację i w pewnym sensie „utykają” w bezradności, lęku, niepewności. Może to prowadzić do powstawania różnego rodzaju problemów, a w konsekwencji nawet do rozstania.

Przyczyny kryzysu w związku

Kryzys w relacji może być wywołany przez otrzymanie źle rokującej diagnozy zdrowotnej, trudności w pracy lub jej utratę, przejście na emeryturę, zdradę, kumulację negatywnych uczuć wobec partnera (np. gdy jest ciągle nieobecny, nie angażuje się, popadł w uzależnienie), śmierć kogoś bliskiego.

Kryzysy mogą być także wywołane zdarzeniami odbieranymi jako pozytywne: ślub, narodziny dziecka, kupno domu, wyjazd partnera na kontrakt zagraniczny, wyjazd dziecka na studia, awans na wyższe stanowisko czy rozwój osobisty jednego z partnerów.

Zazwyczaj kryzysy pojawiają się wtedy, kiedy coś sprawia, że dotychczasowy porządek zostaje zaburzony. To z kolei budzi szereg trudnych uczuć, takich jak lęk, niepewność, zaskoczenie, przytłoczenie, poczucie opuszczenia, osamotnienia czy bezradności.

Wśród częstych problemów par wymienia się trudności w komunikowaniu się, wzajemnym rozumieniu, nierozwiązane problemy z przeszłości, niezrealizowane oczekiwania, kwestie związane z seksem i intymnością, różnego rodzaju żale, urazy czy niewierność. Trudności z „dogadaniem się” są jednym z najczęściej zgłaszanych przez pary problemów. Komunikację można rozumieć jako możliwość usłyszenia i zrozumienia punktu widzenia partnera, często jednak problem nie polega na faktycznym braku zrozumienia, a bardziej na niechęci do przyznania, że partner ma prawo mieć inny punkt widzenia.

Częstym problemem w relacjach partnerskich są nierozwiązane sprawy z przeszłości. Jest to związane z tym, co każda osoba wnosi do związku z historii swojego życia, rodziny pochodzenia czy wcześniejszych związków. Osoby z doświadczeniem bezpiecznych, dobrych, ciepłych relacji reagują na kryzysy w inny sposób niż osoby z historią pochodzenia pełną zagrożeń, niepewności czy lęku. Nierozwiązane problemy z przeszłości mogą generować nieadekwatne do sytuacji reakcje i strategie radzenia sobie, zupełnie niezrozumiałe dla partnera, który przecież także ma własną historię.

Jeśli chodzi o niezrealizowane oczekiwania, to ważnym aspektem jest w tej kwestii świadomość potrzeb własnych i partnera oraz stopień, w jakim partnerzy wzajemnie je zaspokajają. Z oczekiwaniami jest tak, że zdecydowanie częściej pojawia się tendencja do koncentracji na tym, co partner ma do zaoferowania, niż na tym, co sami do związku wnosimy. Może to prowadzić do szeregu nieporozumień lub rozczarowań. Dodatkowo – co równie często spotykane i ogromnie frustrujące – pomiędzy partnerami pojawia się zgubna tendencja do myślenia, że jeśli sami znamy własne potrzeby, to partner automatycznie także je zna, lub jest w stanie się ich domyślić, i je zaspokoić.

Problemy w obszarze seksu i intymności w relacji partnerskiej mogą być sygnałem problemów istniejących w innych obszarach związku. Jeśli w codziennych kontaktach pojawia się coraz więcej konfliktów, mniej poczucia bezpieczeństwa i bliskości, może się to przekładać na sferę seksualną. Jednym z najczęstszych „zabójców” każdej relacji jest uraza. Jeśli partnerzy noszą w sobie rany z przeszłości, zarówno te z historii związku, jak i te z przeszłości, one także wpływają na bieżącą kondycję związku. Czasem mała rzecz może wywołać lawinę żalu i krzywdy.

Koncentrowanie się na poczuciu zagrożenia i niebezpieczeństwie sprawi, że radzenie sobie z kryzysem będzie zmierzać do łagodzenia jego skutków przez próby odzyskania utraconego status quo. Przykładem takiej sytuacji może być para z kryzysem zdrady, w której osoba zdradzona dąży jedynie do zakończenia relacji partnera z osobą trzecią. Dominuje wówczas chęć powrotu „do tego, jak było kiedyś”.

Sztuka naprawiania

Sytuację związaną z kryzysem w relacjach partnerskich można porównać do japońskiej sztuki Kintsugi. Jest to technika naprawiania popękanych czy stłuczonych ceramicznych miseczek poprzez sklejanie ich laką zrobioną z metali szlachetnych: złota, srebra lub platyny. Z popękanego naczynia powstaje coś nowego – miseczka ozdobiona w miejscach dawnego pęknięcia żyłami ze stali szlachetnej. To sprawia, że właśnie w tych miejscach posklejane naczynie jest mocniejsze. Podobnie można spojrzeć na kryzysy: jeśli para jest w stanie zmierzyć się z kryzysem, przetrwać go, staje się mocniejsza właśnie dzięki tym doświadczeniom i strategiom radzenia sobie z trudną sytuacją. Kryzys może być także postrzegany jako szansa na lepszy i bardziej satysfakcjonujący związek. W przytoczonym powyżej przykładzie zdrady kryzys może być szansą na zmierzenie się z tym, co w związku dobrze nie działało i na stworzenie takiego, który będzie jeszcze silniejszy.

Kiedy znajdziemy się w sytuacji kryzysu, możemy dążyć do powrotu do stanu równowagi sprzed kryzysu lub do przemiany i wejścia na wyższy poziom bliskości w parze. Pomocna może być odporność psychiczna, otwartość na doświadczenia, optymizm, poczucie własnej skuteczności, nadzieja, zadowolenie, a przede wszystkim aktywne zaangażowanie obojga partnerów w pokonanie kryzysu.

Refleksja nad związkiem

Relacja partnerska jest jak żywy organizm: rozwija się, zmienia, ma trudności, wzloty i upadki. Warto zatrzymywać się i sprawdzać: jak ja się mam w moim związku, jak bardzo kocham partnera, w jakim stopniu moje potrzeby są zaspokajane, jak dużo mamy problemów. Te i podobne pytania mogą pomóc w sprawdzeniu, w jakiej sytuacji jesteśmy jako para, czy przechodzimy kryzys i czy ten kryzys może być dla nas szansą na rozwój.

 

Tekst powstał na podstawie materiałów ze Studium Pomocy Psychologicznej dla Par prowadzonego przez Instytut Psychologii Zdrowia PTP.