Czym jest pomoc psychologiczna?

Gdy czujemy się bezsilni wobec sytuacji, które nas spotykają, doświadczamy lęku, frustracji, osamotnienia, bólu i cierpienia psychicznego, warto poszukać wsparcia specjalisty. Tylko do kogo się udać? Psychologa? Psychoterapeuty? Psychiatry? Podpowiedź znajdziesz w poniższym artykule. 

 

 

Czasami decyzja o skorzystaniu z pomocy nie jest prosta. Wiele osób mierzy się z podobnym wahaniem czy niepewnością. Kiedy zastanawiasz się nad tym i masz wątpliwości, kieruj się swoimi odczuciami. Jeśli czujesz, że życie wymierzyło ci potężny cios: zmarła bliska ci osoba, jesteś przewlekle chory, zostałeś zdradzony, utraciłeś pracę czy ważną dla ciebie relację i jest ci po prostu trudno, doświadczasz cierpienia i przytłaczającego poczucia beznadziei albo zmagasz się z dojmującą samotnością czy rozpaczą, to jest to zdecydowanie wystarczający powód, żeby poszukać wsparcia. Możesz sobie na to pozwolić. Podobnie jak z różnymi trudnościami czy niedyspozycjami zdrowotnymi zgłaszasz się do lekarza, tak samo możesz potrzebować wsparcia w obszarze swojego zdrowia psychicznego. Odpuść sobie porównywanie swojej sytuacji do innych – każdy z nas ma swoją niepowtarzalną historię, a w niej indywidulne wyzwania i trudności. 

Zdarza się, że kiedy już podejmiemy decyzję o skorzystaniu z pomocy, to nie jest do końca jasne, do jakiego specjalisty się zgłosić. To w porządku, jeśli zgłosisz się tam, gdzie jest to dla ciebie najbardziej dostępne w danym momencie. Podjęcie działania i aktywne szukanie wsparcia to wartościowy i ważny krok. Specjalista udzieli wskazówek i przekieruje cię tam, gdzie możesz otrzymać pomoc dopasowaną do twoich potrzeb.  

 

Czym charakteryzuje się pomoc poszczególnych specjalistów?

Psycholog, psychoterapeuta i psychiatra to trzy różne specjalności. Mimo że zajmują się zdrowiem psychicznym, korzystają jednak z nieco innych narzędzi. Często pomoc tych specjalistów się uzupełnia, bo ich obszar i cel działania się pokrywają. Zatem, oprócz różnic, odnajdziesz też podobieństwa.  

 

Psycholog

To osoba, która ukończyła 5-letnie studia magisterskie. Gdy zdecydujesz się na pomoc psychologa, możesz wówczas przyjrzeć się swojej aktualnej sytuacji i trudnościom, które ci towarzyszą. Pomoc udzielana przez psychologa polega na diagnozie sytuacji, zrozumieniu, co jest aktualną trudnością, udzieleniu wsparcia i wspólnym poszukiwaniu rozwiązań. Zwraca on szczególną uwagę na zasoby, jakimi dana osoba dysponuje, jakie ma możliwości, sieć wsparcia społecznego i dotychczasowe strategie radzenia sobie. Psycholog będzie zachęcał do proaktywnego działania w zgodzie ze sobą. Udziela nie tylko wsparcia emocjonalnego, ale także informacyjnego, czyli edukuje, wyjaśnia, daje wskazówki. Korzystanie z tej formy pomocy jest zazwyczaj krótkoterminowe, często to kilka spotkań. 

 

Psychoterapeuta

Psychoterapeuta to osoba z wykształceniem psychologa (czasami jest to inne wykształcenie wyższe, np. lekarz), która dodatkowo ukończyła około 4-letnie szkolenie podyplomowe (szkołę psychoterapii).  

Psychoterapia to najczęściej proces długoterminowy – może trwać rok, a nawet kilka lat. Rozpoczyna się ją od zrozumienia, na czym polega trudność i gdzie ma swoje źródło cierpienie osoby szukającej pomocy. Często to źródło tkwi w przeszłości, w różnych znaczących relacjach i doświadczeniach z okresu dzieciństwa. Samo uświadomienie sobie pewnych kwestii z tego czasu, już może działać transformująco i uwalniająco. Następnie, wspólnie wyznacza się realistyczny cel terapii, czyli to – jaką zmianę chcę uzyskać i czego potrzebuję. Na przestrzeni spotkań warto regularnie sprawdzać czy zmierzasz z psychoterapeutą do ustalonego celu i warto aktualizować go zgodnie z potrzebami. Dobrze też wiedzieć, po czym rozpoznasz, że idziesz w wyznaczonym kierunku i w procesie zachodzą pożądane zmiany. Tak, zmiany, ponieważ psychoterapia to sposób leczenia, uzdrawiania, a więc i wprowadzania zmian. Zachodzą one w różnych obszarach m.in.: emocjonalnym, poznawczym (myślenie) czy behawioralnym (zachowanie). Te sygnały zdrowienia mogą być zauważalne w różnych sferach życia. To może być poprawa w relacjach, większa satysfakcja zawodowa, szerszy repertuar regulowania swoich emocji i ich konstruktywnego wyrażania, głębsze rozumienie siebie (swoich emocji i potrzeb) i większa samoświadomość.  

 

Psychiatra

Psychiatra to osoba, która ukończyła studia medyczne (6-letnie studia), jest lekarzem. Dodatkowo ukończyła specjalizację z psychiatrii (około 5 lat). Pierwsza konsultacja z lekarzem psychiatrą opiera się na pogłębionym wywiadzie. Czasami wykonuje się badania i wypełnia odpowiednie kwestionariusze. To może skutkować postawieniem ewentualnej diagnozy, a następnie zaleceń. Psychiatra może zalecić korzystanie z psychoterapii lub przepisać farmakoterapię. Ustalenie leczenia farmakologicznego i dobrania leków może trwać jakiś czas. Można ten proces porównać do szycia garnituru na miarę. Zdarza się, że to wymaga bieżących modyfikacji, zmian, poprawek, dlatego tak ważna jest twoja informacja zwrotna. Zdarza się, że wokół farmakoterapii pojawia się wiele obaw czy trudnych przekonań–warto poprosić lekarza o dokładne wyjaśnienia, jeśli coś cię martwi lub niepokoi. Zazwyczaj potrzebne są regularne konsultacje z lekarzem psychiatrą, tak aby bezpiecznie i adekwatnie do potrzeb pacjenta prowadzić leczenie. 

Niezależnie od tego, z czyjej pomocy korzystasz, to ważne, żeby pamiętać, że zawsze współpraca i twoje zaangażowanie jest kluczowe. Specjalista jest ekspertem od wiedzy z danego obszaru, ale to ty jesteś ekspertem od swojego życia, swoich emocji i potrzeb i tylko ty możesz wprowadzić zmiany w swoim sposobie funkcjonowania.  

 

Pierwsze spotkanie – czego się spodziewać i jak się do niego przygotować?

Obawy przed pierwszym spotkaniem ze specjalistą są naturalną reakcją. To zrozumiałe, że w pierwszych chwilach możesz odczuwać dyskomfort. To nie jest proste, aby opowiadać o swoich trudnościach czy poruszających doświadczeniach. Dobrze wtedy przypominać sobie, że możesz spróbować podzielić się tym, co dla ciebie istotne, pomimo nieprzyjemnych odczuć czy wątpliwości. Warto też zatrzymać się na chwilę i przypomnieć sobie, że dzięki tej próbie znalezienia pomocy nic nie tracisz, a możesz naprawdę wiele zyskać. 

Podczas pierwszego spotkania specjalista będzie zadawać pytania, żeby lepiej cię poznać i zrozumieć twoje doświadczenie. Możesz spodziewać się różnych pytań związanych z kwestią, z którą się zgłaszasz. Na przykład: 

• Co jest dla ciebie szczególną trudnością? 
• Jak długo tego doświadczasz?  
• Czy jest coś, co zapoczątkowało tę trudność? (np. jakieś zdarzenie) 
• Co cię niepokoi? Jakie zauważasz niepokojące sygnały lub objawy? 
• W jaki sposób to wpływa na twoje codzienne funkcjonowanie? 
• Jakie były twoje dotychczasowe sposoby radzenia sobie? 
• Czego potrzebujesz? Jakie masz oczekiwania wobec pomocy? 

Być może zastanawiasz się, w jaki sposób możesz się przygotować do pierwszego spotkania. Warto skoncentrować się na kilku kwestiach i przypomnieć sobie: 

• Jakie są główne obszary, o których potrzebuję porozmawiać? 
• Czy potrzebuję zmiany, jeśli tak, to jakiej? 
• Czego potrzebuję od specjalisty? Co jest dla mnie ważne w takim kontakcie i podczas spotkania?  

Warto przypomnieć sobie również istotne informacje, które mogą być ważne dla danego specjalisty. Mowa tu o dotychczasowych diagnozach (historii medycznej), o aktualnie przyjmowanych lekach czy ewentualnych wcześniejszych doświadczeniach związanych z korzystaniem z pomocy. Jeśli już masz takie doświadczenie, to warto się tym podzielić i opowiedzieć, co było dla ciebie pomocne, a co się nie sprawdza. 

Masz prawo zapytać specjalistę o różne kwestie, które są dla ciebie ważne lub niejasne. To może być pytanie o kwalifikacje czy sposób i narzędzia pracy. Warto też mówić wprost o swoich obawach i zadawać w związku z tym pytania. Niektórzy mierzą się z obawą, że zostaną ocenieni czy skrytykowani, a inni z poczuciem wstydu. Powiedzenie o tym, z jakimi odczuciami przychodzisz do specjalisty może pomóc obniżyć napięcie związane z tą emocją i stwarza szansę, aby to omówić. Pamiętaj, że psycholog, psychoterapeuta i psychiatra są zobowiązani do zachowania tajemnicy i poufności. To daje poczucie bezpieczeństwa, żeby dzielić się swoimi doświadczeniami. Od tej zasady istnieje wyjątek, np. kiedy twoje życia lub zdrowie jest zagrożone. 

 

Co możesz zyskać, gdy skorzystasz z pomocy? 

Korzyści, których możesz doświadczyć, gdy sięgniesz po wsparcie są różnorodne: 

• rozmowa z drugim człowiekiem to spotkanie w bezpiecznej przestrzeni, żeby opowiedzieć o tym, z czym się mierzysz, a taka wymiana może przynieść ulgę, 
• wsparcie od specjalisty to szansa na doświadczenie bycia zauważonym, słyszanym, przyjętym i wysłuchanym bez oceniania oraz nieadekwatnych rad, 
• to szansa, żeby opowiedzieć o swoich uczuciach, a jednym ze skutecznych sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami jest mówienie o nich, 
• czerpanie ze wsparcia to poszerzanie perspektywy – zaczynasz lepiej rozumieć to, czego doświadczasz, zyskujesz nowe spojrzenie na sytuację, a dzięki temu dostrzegasz nowe możliwości i rozwiązania, 
• korzystanie z pomocy to przypomnienie o twoich możliwościach i zasobach, a to umacnia twoje poczucie sprawczości – zdobywasz też nowe strategie radzenia sobie. 

 

Zadbanie o zdrowie psychiczne jest równie ważne, jak dbanie o zdrowe ciało.  

Pamiętajmy o tym! 

 

 

Bibliografia:

Czabała, J.C. (2012). Czynniki leczące w psychoterapii. Wydawnictwo Naukowe PWN. 

Czabała, C., Kluczyńska, S. (2015). Poradnictwo psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.