Problem alkoholowy a przemoc

Rodzina z problemem alkoholowym to taka, w której jedna z osób dorosłych nadużywa alkoholu czy jest uzależniona. Związek pomiędzy nadużywaniem alkoholu a stosowaniem przemocy jest złożony. Osoba uzależniona nie zawsze stosuje przemoc, kiedy znajduje się pod wpływem alkoholu i nie zawsze powstrzymuje się od bicia, kiedy jest trzeźwa.

W rodzinach z problemem alkoholowym akty przemocy fizycznej występują dwukrotnie częściej niż w rodzinach wolnych od problemu alkoholowego. Z badań wynika, że 80% żon alkoholików doświadczyło różnego rodzaju przemocy ze strony męża, w tym ponad połowa z nich doznała łagodniejszej przemocy fizycznej (popychanie, szarpanie, niszczenie przedmiotów), a co trzecia doznała ciężkiej przemocy fizycznej (bicie, kopanie, szarpanie za włosy) i przemocy seksualnej. Prawie wszystkie doznawały przemocy psychicznej, która najczęściej towarzyszy każdej innej formie przemocy.

Osoby doświadczające przemocy w rodzinie bardzo często są przekonane, że to uzależnienie partnera od alkoholu jest główną przyczyną ich trudnej sytuacji. Wierzą, że gdyby sprawca przemocy przestał pić, to przestałby także być agresywny – nie wszczynałby awantur, nie używałby siły do narzucenia własnej woli, nie stosowałby przemocy fizycznej.

W wypowiedziach osób krzywdzonych często słychać zdania typu: „Gdyby nie pił, to w domu byłby spokój”, „Wszystko przez to, że sięga do kieliszka”, „To alkohol wywołuje w nim agresję, bo na trzeźwo to przecież dobry człowiek”. Czasami łatwiej jest przypisać odpowiedzialność za przemoc jakiejś zewnętrznej sile, nad którą sprawca nie panuje, niż otwarcie przyznać, że najbliższa osoba w sposób zamierzony krzywdzi członków swojej rodziny.

Również sami sprawcy często wskazują nadużywanie alkoholu jako przyczynę stosowania przez nich przemocy i w ten sposób tłumaczą swoje agresywne zachowania. Gdy wytrzeźwieją, dowiadują się, co zrobili i widzą skutki swoich działań – starają się przekonać innych, że nigdy tak by się nie zachowali, gdyby nie byli pod wpływem alkoholu. Te iluzoryczne przeświadczenia często dają nadzieję na zmianę sytuacji w rodzinie tylko za sprawą rozwiązania problemu alkoholowego.

Ofiary przemocy zdecydowanie częściej szukają pomocy z powodu uzależnienia partnera, a nie stosowanej przez niego przemocy. Szukają pomocy nie dla siebie, a dla osoby uzależnionej. Zazwyczaj nie zgłaszają służbom aktów przemocy ze strony sprawcy, ponieważ „nie chcą wyrządzić mu krzywdy”, upatrując jednocześnie nadziei na zmianę postawy partnera w jego obietnicach poprawy czy udziału w terapii uzależnień.

W rzeczywistości samo leczenie uzależnienia, a nawet ukończenie procesu terapii, nie gwarantuje zaprzestania stosowania przemocy. Czasem zdarza się, że przemoc nasila się w trakcie terapii, ponieważ u osoby, która się leczy, pojawia się dodatkowy stres związany z odstawieniem alkoholu. Nadużywanie czy uzależnienie od alkoholu jednego z członków rodziny jest jednym z ważniejszych czynników ryzyka pojawienia się przemocy w  tej rodzinie, jednak nie tłumaczy i nie usprawiedliwia agresywnych zachowań partnera.

Przemoc nie jest charakterystyczna wyłącznie dla rodzin z problemem alkoholowym – może wystąpić w  każdej rodzinie, bez względu na jej status materialny i społeczny.