Czym jest współuzależnienie?

Konsekwencją życia z partnerem nadużywającym alkoholu może być wykształcenie się współuzależnienia. Współuzależnienie nie jest chorobą. To forma przystosowania się do życia w długotrwałej, niszczącej sytuacji związanej z patologicznymi zachowaniami partnera, która ogranicza w sposób istotny wybór postępowania, prowadzi do pogorszenia własnej sytuacji czy własnego stanu zdrowia i utrudnia wprowadzenie konstruktywnej zmiany.

Osoba współuzależniona im bardziej stara się coś zmienić na lepsze, tym bardziej się wikła i tym bardziej wzmacnia patologię układu, w którym tkwi. Koncentrując się na szukaniu sposobu ograniczenia picia partnera, osoba współuzależniona nieświadomie przejmuje odpowiedzialność i kontrolę za jego funkcjonowanie, co w efekcie ułatwia pijącemu dalsze spożywanie alkoholu.

Osoba współuzależniona najczęściej przestaje myśleć o sobie: traci kontakt z własnymi potrzebami, nie ufa swoim odczuciom, tłumi emocje, nie prosi o pomoc. Nie odchodzi od partnera, ponieważ swoje poczucie wartości opiera na związku, który za wszelką cenę chce utrzymać, niezależnie od ponoszonych strat fizycznych i psychicznych. Jest zależna emocjonalnie od partnera i nie wierzy, że może sobie bez niego poradzić, choć tak naprawdę to ona dźwiga ciężar odpowiedzialności za funkcjonowanie rodziny.

U części osób współuzależnionych rozpoznaje się ostrą reakcję na stres, zaburzenia stresowe pourazowe lub zaburzenia adaptacyjne. Współuzależnienie diagnozuje się wyłącznie u osób dorosłych, które formalnie mogą wybrać inną drogę poradzenia sobie z problemem picia partnera.

Zachowania charakterystyczne dla osoby współuzależnionej

• przejawianie silnej koncentracji myśli, uczuć i zachowań na problemie alkoholowym partnera;
• szukanie usprawiedliwień sytuacji picia, zaprzeczanie istnieniu problemu;
• ukrywanie problemu picia partnera przed innymi;
• rozwiązywanie problemów uzależnionego czy podejmowanie starań łagodzenia jego cierpienia, niezależnie od tego, ile to ją emocjonalnie kosztuje;
• przejmowanie kontroli nad piciem osoby bliskiej (ograniczanie sytuacji alkoholowych, wylewanie alkoholu, odmierzanie ilości, kupowanie alkoholu, aby pijący nie wychodził z domu itp.);
• chronienie osoby uzależnionej przed konsekwencjami jego postępowania: ukrywanie jego złych zachowań, spłacanie długów, dbanie o jego dobry wizerunek na zewnątrz i mówienie o nim tylko w superlatywach;
• niezwracanie uwagi na własne odczucia i potrzeby, koncentrowanie się tylko na uczuciach i potrzebach uzależnionego partnera;
• niedawanie poznać po sobie na zewnątrz tego, że bywa zła na uzależnionego partnera, czuje się niedoceniana i wykorzystywana;
• udawanie przed innymi, a często także sobą, że wszystko jest w porządku, choć wcale tak nie jest;
• obwinianie siebie za wszystko, co się nie udaje, lub staranie się jeszcze bardziej;
• koncentrowanie się na tym, że najważniejszą sprawą w jej życiu jest miłość do i ze strony partnera i gotowość do poświęceń na rzecz trwania tej relacji.

Skutki współuzależnienia

Życie w długotrwałym stresie spowodowanym piciem osoby bliskiej i stosowaniem przez nią przemocy, brak skuteczności własnych działań nakierowanych na rozwiązanie problemu picia i zatrzymania przemocy powodują poważne konsekwencje psychologiczne: zaburzenia psychosomatyczne, doświadczanie chaosu emocjonalnego i zagubienia, stanów chronicznego napięcia, stanów lękowych i depresyjnych.

Osoba doznająca przemocy ma trudność w rozpoznawaniu własnych potrzeb, w realizacji własnych ambicji i celów. Jej życie często ogniskuje się wokół pomocy partnerowi, jednak paradoks polega na tym, że wiele podjętych przez nią prób nie przynosi oczekiwanych rezultatów. W związku z tym pojawia się w niej poczucie braku wpływu na zmianę sytuacji, bezradność, poczucie osamotnienia, braku nadziei i sensu życia.