Co mogę zrobić, gdy doświadczam stalkingu?

Gdy ktoś natrętnie komunikuje się z nami bezpośrednio, telefonicznie bądź poprzez media społecznościowe, składa niechciane propozycje, deklaracje i nalega na spotkanie, a nawet nachodzi naszą rodzinę i bliskie nam osoby – czy to jest stalking? Aby rozpoznać, że mamy do czynienia ze stalkerem, warto wiedzieć, gdzie są nasze granice i mieć wyraźne odczucie, że są one nieustannie przekraczane.

Co to jest stalking?

Na stalking składa się wiele zachowań, które mają charakter nękania. Będą to zachowania istotnie naruszające prywatność albo wzbudzające poczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia. Warto dodać, że subiektywne odczucie pokrzywdzonej osoby ma fundamentalne znaczenie. Istotna jest także uporczywość tych zachowań, a najczęstszą przyczyną – zemsta, pożądanie, chęć kontaktu ze sławną osobą lub motyw polityczny bądź religijny.

Przykładem zachowań określanych jako nękanie może być:

• uporczywe wydzwanianie lub podejmowanie kontaktu przez listy, e-maile, SMS-y, wiadomości na komunikatorach czy mediach społecznościowych,
• robienie zdjęć czy filmów,
• natrętne składanie propozycji (w tym seksualnych),
• śledzenie,
• kontrolowanie,
• oczernianie, pomówienia,
• próby nawiązania kontaktu osobiście lub przez osoby trzecie,
• nękanie rodziny czy znajomych,
• rozsyłanie fałszywych informacji o osobie, jej pracy, podszywanie się pod nią.

Zazwyczaj upływa trochę czasu, zanim orientujemy się, że mimo naszego braku entuzjazmu do spotkań z osobą nękającą – a z czasem także wyraźnej niechęci – osoba ta nie zaprzestaje swoich działań. Rozpoznanie, że mamy do czynienia ze stalkerem, wymaga również jasnego określenia naszych granic oraz wyraźnego odczucia, że są one nieustannie przekraczane.

Oznaki przeciążenia stresem

Jeśli na skutek nękania czujesz się niespokojny, drażliwy, płaczliwy, zły lub przygnębiony, bezbronny, boisz się o swoje bezpieczeństwo, nie wiesz komu ufać, obawiasz się kolejnych działań prześladowcy, są to oznaki przeciążenia stresem. Możesz wówczas mieć kłopoty ze snem, jedzeniem, koncentracją, zapamiętywaniem. Odczuwana frustracja, poczucie odizolowania i dezorientacji pojawić może się tym bardziej, im mniej osób z otoczenia będzie wiedziało, dlaczego się boisz. Powyższe symptomy stanowią powszechną reakcję na prześladowanie, czasem pojawia się wstyd i chęć izolowania się. To sygnał, że konieczne jest wsparcie psychologiczne.

Co mogę zrobić, gdy rozpoznam stalking?

• Jeśli czujesz zagrożenie i narażona została Twoja prywatność – wyraźnie to zakomunikuj osobie, która Twoim zdaniem dopuszcza się stalkingu! Jasno i stanowczo poinformuj stalkera, że nie godzisz się na takie zachowania i nie ma możliwości zmiany Twojej decyzji. Powiedz, napisz, wyślij – najlepiej list polecony, e-mail lub w ostateczności SMS, że nie życzysz sobie z jego strony takich działań i zachowań.
• Odetnij kontakt telefoniczny i poprzez media społecznościowe oraz komunikatory. Zachowaj dowód, że odmawiasz kontaktu.
• Nie groź konsekwencjami, na które się nie odważysz. Jeśli w danym momencie nie jesteś w stanie zgłosić tych zachowań na policję, nie groź taką konsekwencją. Licząc na to, że zniechęcisz taką groźbą stalkera, możesz osiągnąć efekt odwrotny do zamierzonego. Tylko osłabisz siebie w oczach osoby dopuszczającej się nękania, gdy pojawią się kolejne niechciane zachowania, a Ty nie będziesz w stanie wykonać zapowiadanego kroku.To jest również doskonały moment, by poszukać wsparcia psychologicznego – dzięki pracy nad wyrażaniem złości, gniewu oraz zachowaniami mającymi bronić Twoich granic, nabierzesz poczucia mocy i sprawczości. Zaczniesz wychodzić z pozycji ofiary stalkingu, a przejdziesz na pozycję reagowania wobec przekraczania Twoich granic.
• Pamiętaj! Im mniej będziesz mieć kontaktu z tą osobą, tym lepiej. Zachowuj w tym konsekwencję – nie życząc sobie podtrzymania relacji z tą osobą w jakiejkolwiek formie, zerwij kontakt – nie reaguj na próby nawiązania kontaktu ze strony tej osoby. Dlatego tak ważne jest, by po Twoim wyrażeniu niechęci do jakichkolwiek kontaktów z tą osobą, nie ulegać namowom na spotkanie czy rozmowę. Myślenie typu: ostatni raz się spotkamy, on/ona chce mnie tylko przeprosić i nie będzie się więcej kontaktować, może być pułapką. Jeśli będzie to osobiste spotkanie, a Ty nie masz pewności w sobie, czy wolno Ci odmawiać kontaktu, możesz wzmocnić stalkera, pokazując mu swoją niepewność, strach. Tym bardziej, że po wyrażeniu swojego stanowczego NIE, podtrzymywanie kontaktu, np. uleganie namowom na spotkanie lub udzielenie odpowiedzi na SMS-a czy maila pokazuje, że Twoja odmowa nie jest jednoznaczna.
• Poinformuj o sytuacji nękania swoich znajomych oraz sąsiadów i współpracowników po to, by nieświadomie nie ułatwili tej osobie jej działań. Ponadto zyskasz świadków działań stalkera.
• Cały czas zbieraj informacje o zachowaniach naruszających Twoje granice oraz prywatność. Najlepiej, gdy będzie to forma dziennika wydarzeń, w którym zapiszesz: kiedy, w jakich okolicznościach i jakie zdarzenie miało miejsce. Za każdym razem zanotuj także kontakt do świadków tej sytuacji. Niech ten dziennik służy do rejestrowania i dokumentowania wszystkich zachowań związanych z prześladowaniem, w tym nękających połączeń telefonicznych, wiadomości tekstowych, listów, wiadomości e-mail, aktów wandalizmu i informacji o potencjalnym zagrożeniu przekazywanych przez osoby trzecie.Przy zgłaszaniu incydentów organom ścigania zawsze zapisuj nazwisko i numer identyfikacyjny policjanta. Możesz także prosić o kopie notatek policyjnych. Przechowuj te zapiski w bezpiecznym miejscu i powiedz komuś, do kogo masz zaufanie, gdzie przechowujesz swoje notatki i gromadzone dowody. Nie ukrywaj tych faktów przed rodziną, znajomymi czy sąsiadami, ponieważ w ten sposób tworzysz grono potencjalnych świadków.

  Świadkami mogą być także osoby obce, które widziały lub słyszały zachowania stalkera o charakterze nękania. Gromadź, najlepiej od początku, dowody działań stalkera – SMS-y, e-maile, nagrania rozmów, rób zrzuty ekranu wiadomości z komunikatorów. Zbieraj dane od osób, które widziały jak stalker Cię nachodzi, aby w razie potrzeby się z nimi skontaktować.

• Opracuj plan bezpieczeństwa obejmujący takie działania jak: zmiana rutyny, zorganizowanie bezpiecznego miejsca pobytu i zabranie ze sobą znajomych lub krewnych. Zdecyduj z wyprzedzeniem, co zrobić, jeśli stalker pojawi się w Twoim domu, pracy, szkole lub w innym miejscu, w którym możesz przebywać. Powiedz osobom ze swojego otoczenia, jak mogą Ci pomóc.
• Korzystaj z pomocy prawnika, który pomoże Ci ocenić zebrany materiał dowodowy i podpowie, co jeszcze może być przydatne oraz wskaże kogo jeszcze warto powołać na świadka. Prawnik pomoże Ci także napisać wniosek o ściganie sprawcy. 
• Na policji złóż zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz wniosek o ściganie sprawcy. Pokaż wszystkie dowody – tutaj przyda się prowadzony przez Ciebie dziennik.
• Stalker może również złamać inne przepisy prawa, np. dopuścił się napaści na Ciebie, kradzieży lub zniszczenia Twojej własności. Wszystkie te zdarzenia także należy przedstawić w zgłoszeniu. Nie masz obowiązku informowania stalkera, że wkraczasz na drogę prawną.