Jeśli doznajesz przemocy w rodzinie – co warto wiedzieć o procedurze „niebieskie karty”?

Przemoc w rodzinie to łamanie praw człowieka. Aby dobrze się chronić, trzeba znać i umiejętnie wykorzystywać różne przepisy prawa.   

Procedura „Niebieskie Karty”

W sytuacji przemocy w rodzinie uruchamiana i prowadzona jest procedura „Niebieskie Karty”. Celem procedury jest dobro i bezpieczeństwo osób doznających przemocy w rodzinie, ale także skuteczna współpraca przedstawicieli różnych instytucji, które są zobowiązane do reagowania w przypadku wystąpienia przemocy domowej.

Procedurę rozpoczyna/wszczyna ta osoba, która pierwsza powzięła informację o podejrzeniu zaistnienia przemocy w rodzinie. Może to być:

• Funkcjonariusz policji w trakcie interwencji domowej lub na dyżurze w komisariacie/komendzie Policji, do którego zgłasza się osoba pokrzywdzona lub osoba chcąca zainicjować jakieś działania dla ochrony osoby krzywdzonej (najczęściej sąsiad/ka, ktoś z rodziny)
• Pracownik socjalny, w trakcie wizyty w środowisku lub w trakcie pracy w jednostce pomocy społecznej (ośrodek pomocy społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie itd.)
• Pracownik oświaty, do którego dotrze informacja o krzywdzeniu dziecka, lub sam poweźmie takie podejrzenie (ślady przemocy na ciele dziecka) – w przedszkolu, szkole, świetlicy, klubie sportowym, ośrodku wychowawczym itd.
• Pracownik ochrony zdrowia – osoby wykonujące zawód lekarza, pielęgniarki czy położnej, ratownika medycznego, ale także inne osoby zatrudnione w placówce świadczące usługi zdrowotne (rehabilitant, fizjoterapeuta, psycholog itd.)
• Członek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych – w trakcie czynności prowadzonych w ramach procedury rozpoznawania uzależnienia do alkoholu i zobowiązywania do podjęcia leczenia odwykowego.

Rozpoczęcie procedury następuje poprzez wypełnienie formularza „NIEBIESKA KARTA – A”. Osoba doznająca przemocy otrzyma formularz „NIEBIESKA KARTA – B”, który zawiera przydatne informacje prawne, oraz dane adresowe miejsc pomocy.

W trakcie prowadzenia procedury członkowie tzw. Grupy Roboczej (m.in. dzielnicowy, pracownik socjalny, pedagog szkolny, terapeuta) spotkają się zarówno z osobą, która przemocy doznaje, jak i osobą stosującą przemoc.

Celem spotkania z osobą pokrzywdzoną jest diagnoza jej sytuacji oraz sytuacji innych członków rodziny (najczęściej dzieci), aby w konsekwencji zaplanować kroki prowadzące do rozwiązania problemu i wzmocnienia umiejętności zaradczych na przyszłość.

Pamiętaj, że członkowie Grupy Roboczej to Twoja Grupa Ratownicza – warto być z nimi szczerą i informować ich o wszystkich zdarzeniach, które mają miejsce w trakcie trwania procedury.

Wiele osób doznających przemocy w bliskich relacjach ponosi nie tylko szkody somatyczne (obrażenia), ale także dotkliwie straty psychiczne, których nie widać gołym okiem – wstydzą się przyznać, co je spotkało, mają niską samoocenę, która nie ułatwia zwrócenia się o pomoc, nie wierzą w możliwość zmiany sytuacji, obarczają się winą za to, co się dzieje w domu, boją się sprawcy i jednocześnie głęboko pragną jego zmiany na lepsze, i wreszcie bardzo chronią integralność rodziny w obawie przed utratą bezpieczeństwa materialnego i stygmatyzacją społeczną.

Ważne, aby w trakcie prowadzenia procedury osoba doznająca przemocy zrozumiała, że:

1. Za przemoc zawsze odpowiada osoba, która ją stosuje – osoba krzywdzona nie ponosi winy, nawet jeśli doszło do tzw. awantury.
2. Nikt nie ma prawa krzywdzić innych niezależnie od intencji z powodu których to robi.
3. Prawo chroni każdego, także w jego domu.
4. Osoby doznające przemocy we własnym domu nie są same – wiele osób i instytucji może i chce zaangażować się w ochronę.
5. Osoby dorosłe odpowiadają za bezpieczeństwo dzieci i innych osób zależnych (chorych, niepełnosprawnych), nawet jeśli same ich nie krzywdzą.

Celem spotkania Grupy Roboczej z osobą stosującą przemoc jest poinformowanie jej o tym, że: 

1. Niektóre zachowania, mimo że je lekceważymy lub usprawiedliwiamy, są przemocą i naruszają dobra innych osób.
2. Nic nie usprawiedliwia stosowania przemocy (nawet tzw. względy wychowawcze).
3. Stosowanie przemocy wobec osób najbliższych jest w Polsce surowo karane.
4. Przemoc często jest stosowana instrumentalnie tam, gdzie człowiek nie radzi sobie z własnymi emocjami lub czuje się sfrustrowany, ale zachowania te można zastąpić innymi sposobami komunikowania bliskim swoich potrzeb.
5. Przemoc jest zachowaniem wyuczonym, co oznacza, że możemy się jej „oduczyć”. Pomocni są w tym specjaliści prowadzący programy „dla osób stosujących przemoc” czy „nieradzących sobie ze złością” czy „nieradzących sobie z emocjami”. Bez względu na nazwę udział w tym programie pomoże wprowadzić konstruktywne zmiany w swoje życie.
6. Zmiana zachowania może złagodzić konsekwencje prawne wszczętych postępowań lub powstrzymać wszczynanie kolejnych. A przede wszystkim może poprawić/naprawić relacje z bliskimi.

Zakończenie procedury

Procedura „Niebieskie Karty” zostanie zakończona / zamknięta, gdy przemoc w rodzinie ustanie lub pojawią się inne powody, które uzasadniają zaprzestanie proceduralnych działań (np. sprawca przemocy zostanie osadzony na długo w zakładzie karnym, lub rodzina zmieni miejsce zamieszkania).