Jeśli doznajesz przemocy w rodzinie – co warto wiedzieć o procedurze „niebieskie karty”?
Z tego artykułu dowiesz się:
- jak działa procedura „Niebieskie Karty” w przypadku przemocy domowej,
- kto może rozpocząć procedurę,
- jakie są cele i kroki tej procedury.
Przemoc w rodzinie to łamanie praw człowieka. Aby dobrze się chronić, trzeba znać i umiejętnie wykorzystywać różne przepisy prawa.
Procedura „Niebieskie Karty”
W sytuacji przemocy w rodzinie uruchamiana i prowadzona jest procedura „Niebieskie Karty”. Celem procedury jest dobro i bezpieczeństwo osób doznających przemocy w rodzinie, ale także skuteczna współpraca przedstawicieli różnych instytucji, które są zobowiązane do reagowania w przypadku wystąpienia przemocy domowej.
Procedurę rozpoczyna/wszczyna ta osoba, która pierwsza powzięła informację o podejrzeniu zaistnienia przemocy w rodzinie. Może to być:
- Funkcjonariusz policji w trakcie interwencji domowej lub na dyżurze w komisariacie/komendzie Policji, do którego zgłasza się osoba pokrzywdzona lub osoba chcąca zainicjować jakieś działania dla ochrony osoby krzywdzonej (najczęściej sąsiad/ka, ktoś z rodziny)
- Pracownik socjalny, w trakcie wizyty w środowisku lub w trakcie pracy w jednostce pomocy społecznej (ośrodek pomocy społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie itd.)
- Pracownik oświaty, do którego dotrze informacja o krzywdzeniu dziecka, lub sam poweźmie takie podejrzenie (ślady przemocy na ciele dziecka) – w przedszkolu, szkole, świetlicy, klubie sportowym, ośrodku wychowawczym itd.
- Pracownik ochrony zdrowia – osoby wykonujące zawód lekarza, pielęgniarki czy położnej, ratownika medycznego, ale także inne osoby zatrudnione w placówce świadczące usługi zdrowotne (rehabilitant, fizjoterapeuta, psycholog itd.)
- Członek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych – w trakcie czynności prowadzonych w ramach procedury rozpoznawania uzależnienia do alkoholu i zobowiązywania do podjęcia leczenia odwykowego.
Rozpoczęcie procedury następuje poprzez wypełnienie formularza „NIEBIESKA KARTA – A”. Osoba doznająca przemocy otrzyma formularz „NIEBIESKA KARTA – B”, który zawiera przydatne informacje prawne, oraz dane adresowe miejsc pomocy.
W trakcie prowadzenia procedury członkowie tzw. Grupy Roboczej (m.in. dzielnicowy, pracownik socjalny, pedagog szkolny, terapeuta) spotkają się zarówno z osobą, która przemocy doznaje, jak i osobą stosującą przemoc.
Celem spotkania z osobą pokrzywdzoną jest diagnoza jej sytuacji oraz sytuacji innych członków rodziny (najczęściej dzieci), aby w konsekwencji zaplanować kroki prowadzące do rozwiązania problemu i wzmocnienia umiejętności zaradczych na przyszłość.
Pamiętaj, że członkowie Grupy Roboczej to Twoja Grupa Ratownicza – warto być z nimi szczerą i informować ich o wszystkich zdarzeniach, które mają miejsce w trakcie trwania procedury.
Wiele osób doznających przemocy w bliskich relacjach ponosi nie tylko szkody somatyczne (obrażenia), ale także dotkliwie straty psychiczne, których nie widać gołym okiem – wstydzą się przyznać, co je spotkało, mają niską samoocenę, która nie ułatwia zwrócenia się o pomoc, nie wierzą w możliwość zmiany sytuacji, obarczają się winą za to, co się dzieje w domu, boją się sprawcy i jednocześnie głęboko pragną jego zmiany na lepsze, i wreszcie bardzo chronią integralność rodziny w obawie przed utratą bezpieczeństwa materialnego i stygmatyzacją społeczną.
Ważne, aby w trakcie prowadzenia procedury osoba doznająca przemocy zrozumiała, że:
- Za przemoc zawsze odpowiada osoba, która ją stosuje – osoba krzywdzona nie ponosi winy, nawet jeśli doszło do tzw. awantury.
- Nikt nie ma prawa krzywdzić innych niezależnie od intencji z powodu których to robi.
- Prawo chroni każdego, także w jego domu.
- Osoby doznające przemocy we własnym domu nie są same – wiele osób i instytucji może i chce zaangażować się w ochronę.
- Osoby dorosłe odpowiadają za bezpieczeństwo dzieci i innych osób zależnych (chorych, niepełnosprawnych), nawet jeśli same ich nie krzywdzą.
Celem spotkania Grupy Roboczej z osobą stosującą przemoc jest poinformowanie jej o tym, że:
- Niektóre zachowania, mimo że je lekceważymy lub usprawiedliwiamy, są przemocą i naruszają dobra innych osób.
- Nic nie usprawiedliwia stosowania przemocy (nawet tzw. względy wychowawcze).
- Stosowanie przemocy wobec osób najbliższych jest w Polsce surowo karane.
- Przemoc często jest stosowana instrumentalnie tam, gdzie człowiek nie radzi sobie z własnymi emocjami lub czuje się sfrustrowany, ale zachowania te można zastąpić innymi sposobami komunikowania bliskim swoich potrzeb.
- Przemoc jest zachowaniem wyuczonym, co oznacza, że możemy się jej „oduczyć”. Pomocni są w tym specjaliści prowadzący programy „dla osób stosujących przemoc” czy „nieradzących sobie ze złością” czy „nieradzących sobie z emocjami”. Bez względu na nazwę udział w tym programie pomoże wprowadzić konstruktywne zmiany w swoje życie.
- Zmiana zachowania może złagodzić konsekwencje prawne wszczętych postępowań lub powstrzymać wszczynanie kolejnych. A przede wszystkim może poprawić/naprawić relacje z bliskimi.
Zakończenie procedury
Procedura „Niebieskie Karty” zostanie zakończona / zamknięta, gdy przemoc w rodzinie ustanie lub pojawią się inne powody, które uzasadniają zaprzestanie proceduralnych działań (np. sprawca przemocy zostanie osadzony na długo w zakładzie karnym, lub rodzina zmieni miejsce zamieszkania).